Môi trường – một tâm điểm của Diễn đàn Nhân dân ASEAN 2009

ThienNhien.Net – Bên cạnh các chủ đề Kinh tế, Văn hoá xã hội và An ninh chính trị, Môi trường đã trở thành tâm điểm của Diễn đàn Nhân dân ASEAN lần thứ hai, được tổ chức tại Cha-am, Thái Lan từ 18-20 tháng 10 năm 2009. Sau 3 ngày thảo luận về các vấn đề chung mà khu vực ASEAN đang phải đối mặt và các đề xuất quan trọng cho Hội nghị thượng đỉnh 15, Diễn đàn đã đưa ra Bản Tuyên bố trình bày những kiến nghị, nguyện vọng và giải pháp tới các nhà lãnh đạo ASEAN.


Diễn đàn Nhân dân ASEAN 2009, một hoạt động quan trọng bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN 15, đã quy tụ hơn 500 đại biểu, đại diện cho các tổ chức xã hội dân sự và các phong trào xã hội từ các quốc gia trong khu vực ASEAN và đại biểu đến từ 25 nước ngoài khu vực ASEAN.

Các phiên họp toàn thể và thảo luận nhóm của Diễn đàn 2009 tập trung vào các chủ đề Kinh tế, Văn hoá-Xã hội, An ninh chính trị và Môi trường. Nói về trọng tâm môi trường, Bản Tuyên bố của Diễn đàn đặc biệt nhấn mạnh: “Trước những thách thức của cuộc khủng hoảng môi trường và biến đối khí hậu, ASEAN cần thúc đẩy triển khai trọng tâm thứ tư về môi trường trong cơ cấu và quản lý của Khối để đảm bảo rằng sự bền vững về môi trường, bình đẳng giới, công bằng xã hội và khí hậu luôn giữ vị trí trung tâm trong các quyết định”.

Diễn đàn cũng thừa nhận một thực tế rằng, nền kinh tế đang tăng trưởng của khu vực đi đôi với các dự án phát triển quy mô lớn như khai mỏ, xây dựng đập thuỷ điện, nhà máy điện hạt nhân và các đồn điền công nghiệp đã dẫn tới suy thoái môi trường, đồng thời tác động tiêu cực đến văn hóa, sinh kế của cư dân địa phương và cộng đồng bản địa.

Thêm vào đó, việc chuyển giao tri thức, kinh nghiệm, công nghệ và tài nguyên thiên nhiên thông qua các hiệp định thương mại, đầu tư cũng góp phần ngăn cản các cộng đồng, đặc biệt là các nhóm người bản địa tiếp xúc với nguồn tài nguyên của chính họ. Chính vì vậy, hai từ “phát triển” vẫn tiếp tục bị lợi dụng để xâm phạm và phủ nhận quyền lợi cộng đồng đối với đất đai và các tài nguyên khác.

Diễn đàn cũng cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng khí hậu hiện nay chính là hệ quả của mô hình tăng trưởng thiếu bền vững trên, thể hiện qua sự gia tăng những hiện tượng thời tiết cực đoan ở khu vực ASEAN. Thực tế này đòi hỏi một phản ứng ngay lập tức và ASEAN phải đảm bảo rằng các sáng kiến phát triển của khu vực không làm trầm trọng thêm sự nóng lên toàn cầu.

Diễn đàn kêu gọi ASEAN công nhận vai trò trung tâm của các dân tộc bản địa trong việc bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học. Chính phủ các quốc gia ASEAN nên cam kết tham gia và triển khai Sáng kiến minh bạch các ngành công nghiệp khai khoáng (EITI) để đảm bảo rằng tài nguyên thiên nhiên được quản lý, khai thác và sử dụng một cách công bằng, minh bạch.

Đồng thời, các nước cần tăng cường thúc đẩy và bảo vệ việc tiếp cận tài nguyên dựa trên quyền lợi của người bản địa, thực hiện các nguyên tắc bình đẳng, tuân thủ luật pháp quốc gia cùng các công ước quốc tế về môi trường và quyền con người.
.
Diễn đàn cũng khẳng định sự cần thiết phải thiết lập một trung tâm nghiên cứu thảm hoạ tự nhiên ASEAN để đánh giá nguy cơ và xây dựng các chiến lược thích nghi và giảm nhẹ.

Theo Diễn đàn, một cơ chế giám sát độc lập của khu vực cũng phải được thiết lập nhằm đảm trách việc xây dựng các quy tắc về sử dụng và chia sẻ tài nguyên xuyên biên giới, đồng thời giải quyết các tác động liên quan, một vấn đề mà luật pháp của quốc gia chưa thể giải quyết triệt để.

Bản Tuyên bố của Diễn đàn đã được đệ trình lên lãnh đạo ASEAN ngày 23/10/2009.