Một số chính sách về đầu tư theo mô hình hợp tác công – tư (PPP) được Bộ Tài chính dự thảo sửa đổi, bổ sung, nhằm tạo điều kiện thông thoáng hơn cho cả phía cơ quan nhà nước và nhà đầu tư. Đây sẽ là cơ sở thu hút nhà đầu tư thực hiện các dự án phát triển kết cấu hạ tầng trong thời gian tới.
Huy động tư nhân đầu tư cơ sở hạ tầng
Theo Bộ Tài chính, với nhu cầu phát triển kết cấu hạ tầng ngày càng tăng, trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) chỉ đáp ứng được một phần (giai đoạn 2016 – 2020 chỉ chiếm khoảng 21 – 22% tổng vốn đầu tư toàn xã hội), việc huy động vốn từ khu vực tư nhân vào phát triển kết cấu hạ tầng là hết sức cần thiết. Theo đó, cơ chế PPP đang là một giải pháp khả thi cần thúc đẩy.
Chính sách về đầu tư PPP đã được Chính phủ hoàn thiện dần tiếp cận đến thông lệ quốc tế. Hiện nay là Nghị định số 63/2018/NĐ-CP ngày 4/5/2018 về đầu tư theo hình thức PPP (thay thế cho Nghị định số 15/2015/NĐ-CP), đồng thời để triển khai chủ trương đầu tư một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông theo Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 21/10/2017 của Quốc hội, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết số 20/NQ-CP ngày 28/3/2018 quy định một số cơ chế đặc thù tạo điều kiện cho dự án hoàn thành đúng tiến độ.
Với cơ sở trên, cơ chế quản lý các dự án PPP của Bộ Tài chính cũng được tiếp tục hoàn thiện bằng việc nghiên cứu ban hành một thông tư mới thay thế Thông tư số 55/2016/TT-BTC ngày 23/3/2016, quy định nội dung về quản lý tài chính đầu tư đối với dự án đầu tư theo hình thức PPP và chi phí lựa chọn nhà đầu tư và một thông tư riêng hướng dẫn thực hiện những nội dung đặc thù cho dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông.
Hiện dự thảo các thông tư trên Bộ Tài chính đã hoàn thiện và công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính để lấy ý kiến tham gia rộng rãi của mọi đối tượng.
Nhà nước không khống chế mức lãi suất
Dự thảo thông tư bổ sung những nguồn thu – chi theo thông lệ quốc tế đối với các dự án PPP, mà trước đây chúng ta chưa quy định như các khoản chi liên quan đến huy động vốn ngoài khoản lãi suất thông thường (chi phí bảo lãnh, phí cam kết, bảo hiểm tín dụng, môi giới), các nguồn thu bổ sung ngoài khoản thu chính từ phí/giá dịch vụ (thu quảng cáo, thu từ các hoạt động tài chính, lãi tiền gửi…).
Dự thảo thông tư cũng bỏ quy định khống chế mức lãi suất tính toán trong phương án tài chính của các dự án PPP, để mức lãi suất do thị trường quyết định. Nhà đầu tư tự quyết huy động nguồn vốn với mức lãi suất hợp lý đảm bảo tính cạnh tranh để có thể đấu thầu. Nhà nước không can thiệp. Đây là một trong những nội dung thay đổi cơ bản, phán ánh đúng nguyên tắc thị trường và chi phí thực tế của dự án.
Mức lãi suất vốn vay trong hợp đồng dự án sẽ được được xác định trên cơ sở hồ sơ dự thầu của nhà đầu tư được lựa chọn. Đối với trường hợp chỉ định nhà đầu tư, mức lãi suất trong hợp đồng dự án sẽ do cấp có thẩm quyền cho phép chỉ định nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm quyết định.
Dự thảo thông tư khẳng định rõ lợi nhuận của nhà đầu tư cũng được hình thành theo nguyên tắc thị trường, thông qua đấu thầu giữa các nhà đầu tư. Các bộ, ngành trong trường hợp cần thiết ban hành khung làm cơ sở đấu thầu. Quy định bổ sung lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư được tính từ thời điểm dự án được cấp có thẩm quyền cho phép đi vào vận hành, khai thác để thống nhất trong việc tính toán, áp dụng.
Ngoài ra, dự thảo thông tư sửa đổi quy định về hồ sơ thanh toán vốn đầu tư của Nhà nước hỗ trợ dự án, theo hướng đơn giản hóa tối đa với trách nhiệm chính và duy nhất trong xác định giá trị khối lượng nhà đầu tư hoàn thành; việc đáp ứng các điều kiện giải ngân phần vốn nhà nước theo quy định là cơ quan nhà nước có thẩm quyền; bổ sung hướng dẫn một số nội dung hoàn toàn mới như lập kế hoạch đối với phần vốn thanh toán cho nhà đầu tư sử dụng nguồn chi thường xuyên và nguồn thu từ hoạt động cung cấp dịch vụ công và xác định giá trị tài sản công tham gia trong dự án PPP.
Theo Bộ Tài chính, việc sửa đổi một số nội dung cơ bản nêu trên nhằm tách bạch rõ ràng chức năng quản lý nhà nước của các cơ quan nhà nước và quyền tự quyết trong tổ chức kinh doanh của nhà đầu tư, tạo điều kiện thông thoáng hơn cho cả phía trong triển khai các nội dung liên quan đến tài chính của dự án PPP.
Đây sẽ là cơ sở tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư thực hiện các dự án phát triển kết cấu hạ tầng trong thời gian tới, nhằm giảm bớt gánh nặng cho ngân sách.
