Đau đầu với ĐTM!

ThienNhien.Net – Do tồn tại nhiều lỗ hổng, hoạt động đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đang bị “bóp méo” bởi những nhà đầu tư và đơn vị tư vấn thiếu tâm, thiếu tài. Ngày 5/12 tại TP.HCM, Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên – Môi trường (TN-MT) đã tổ chức hội thảo góp ý dự thảo khung chính sách, pháp luật phát triển dịch vụ môi trường (DVMT) ở Việt Nam.

Yếu kém, méo mó

Thống kê của Bộ TN-MT cho thấy hiện nay, có đến 90% doanh nghiệp đang hoạt động không đạt yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng nước thải. Dự báo nhu cầu nước cho công nghiệp vào năm 2020 là 11 tỉ m3, nếu chỉ tiêu phát thải không được cải thiện thì lượng nước thải sẽ bằng 60%-80% lượng nước đầu vào, chất lượng nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép rất nhiều.

Cả nước hiện có khoảng 4.575 làng nghề. Các số liệu quan trắc gần đây cho thấy mức độ ô nhiễm của các làng nghề tăng lên đáng kể. Ngoài ra, 670 bệnh viện (trong tổng số 1.000 bệnh viện cả nước) chưa có hệ thống xử lý nước thải, mỗi ngày phát sinh khoảng 100.000 m3 nước thải chưa qua xử lý hoặc xử lý không đạt tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, vẫn còn 1.153 điểm ô nhiễm hóa chất bảo vệ thực vật.

Theo Thứ trưởng Bộ TN-MT kiêm Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Bùi Cách Tuyến, nhu cầu sử dụng các DVMT hiện tại và tương lai khá lớn. Thế nhưng, những quy định của pháp luật để điều tiết các doanh nghiệp cung ứng DVMT cũng như quản lý các doanh nghiệp này còn thiếu, dẫn đến sự yếu kém chất lượng các DVMT cũng như làm méo mó thị trường. Nhằm khắc phục những bất cập này, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án phát triển DVMT đến năm 2020, trong đó giao Bộ TN-MT thực hiện nhiệm vụ “Xây dựng hoàn thiện khung chính sách pháp luật về phát triển DVMT ở Việt Nam”. Dự thảo này điều chỉnh 6 loại hình DVMT.

ĐTM: Sao chép và đại hạ giá

Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) bị các địa phương kêu ca và “mổ xẻ” nhiều nhất trong số 6 loại hình DVMT đang tồn tại hiện nay. Đại diện Sở TN-MT tỉnh Tiền Giang cho biết tỉnh này có khoảng 20 đơn vị tư vấn DVMT hoạt động nhưng khi cần, tỉnh không biết phải chọn nơi nào thực hiện ĐTM vì toàn các đơn vị không có năng lực. “Các ĐTM toàn sao chép rồi chờ lấy chất xám của hội đồng thẩm định, chỉ đâu sửa đó nên một ĐTM chỉnh sửa 5 – 10 lần là chuyện bình thường! Cơ quan quản lý không can thiệp được, miễn họ thỏa thuận và ký hợp đồng với chủ đầu tư thì cứ thực hiện” – đại diện Sở TN-MT tỉnh Tiền Giang nêu thực trạng.

Một đại diện ngành môi trường của một địa phương khác không ngại chỉ thẳng: Do chủ đầu tư là người trả chi phí ĐTM nên khi các chỉ số tác động môi trường quá cao, họ yêu cầu đơn vị tư vấn hạ thấp. Vậy nên bao giờ kết quả gửi lên cơ quan chức năng cũng tốt đẹp.

Dẫn chứng “nóng hổi” cho nạn sao chép, cắt dán ĐTM là 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, đại diện Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ (thuộc Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia) cho rằng ĐTM do Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam thuộc Bộ NN-PTNT thực hiện bằng cách sao chép, cắt dán từ nhiều ĐTM khác. Nếu báo chí và dư luận không khui vụ này ra, cứ để 2 dự án tiến hành thì hậu quả là tác hại đến môi trường rất lớn.

Trong khi đó, đại diện Sở TN-MT tỉnh Bình Định bức xúc về tình trạng các kỹ sư môi trường được đào tạo để bảo vệ môi trường nhưng lại bày “chiêu” để doanh nghiệp đối phó với cơ quan chức năng: chôn ống ngầm như thế nào để xả thải ra môi trường, chọn sai công nghệ xử lý với chi phí thấp…

Chia sẻ với các tỉnh – thành về vấn đề này, Thứ trưởng Bùi Cách Tuyến cho biết ông từng là nhà giáo và cũng đào tạo thật bài bản những thế hệ sinh viên chuyên ngành môi trường nhưng khi ra trường, nhiều người lập công ty tư vấn, chào giá thật thấp rồi sao chép, cắt dán các ĐTM, doanh nghiệp thì nơi hiểu nơi không hiểu, cứ thấy rẻ là chấp nhận “ĐTM đem cây đước miền Tây trồng trên Tây Nguyên, nuôi tôm sú ở Tây Nguyên… một cách rất “hề” nhưng luật pháp chưa có quy định nên bộ cũng rất đau đầu” – Thứ trưởng Bùi Cách Tuyến thừa nhận.