Liên minh Cứu sông Mê Công (Save the Mekong – StM) vừa đưa ra kêu gọi tiến hành đánh giá lại tác động môi trường và xã hội xuyên biên giới (TBESIA) cũng như tác động tích lũy (CIA) của dự án đập Pak Lay do chất lượng đánh giá hiện tại bị cho là kém chất lượng.
Mạng lưới sông ngòi Việt Nam tẩy chay quy trình tham vấn đập Pak Lay ở Lào
Theo Liên minh, TBESIA/CIA của đập Pak Lay còn nhiều sai sót nghiêm trọng về các tác động xuyên biên giới tiềm ẩn nên không cung cấp được cơ sở đáng tin cậy cho việc lập kế hoạch và ra quyết định. Mặt khác, nó cũng không tạo điều kiện cho sự tham gia đúng nghĩa của những người có thể bị ảnh hưởng trong quá trình ra quyết định.
Đáng chú ý là, rất nhiều phần trong báo cáo TBESIA/CIA của Pak Lay được cắt dán từ báo cáo của đập Pak Beng công bố năm 2015 nên sai sót và lỗi thời với hầu hết dữ liệu và tài liệu tham khảo từ năm 2011.
Báo cáo đánh giá về đập Pak Lay cũng bỏ qua các kết quả từ Nghiên cứu Hội đồng do Ủy hội sông Mê Công (MRC) thực hiện với tổng kinh phí 4,7 triệu đô la nhằm thiết lập một bằng chứng khoa học đáng tin cậy về tác động môi trường, xã hội và kinh tế từ các dự án phát triển tại khu vực Mê Công.
Cụ thể, StM khẳng định ít nhất 90% phần Điều kiện xã hội cơ bản trong TBSEIA/CIA của đập Pak Lay được cắt dán từ Báo cáo đánh giá về đập Pak Beng, bao gồm cả ảnh, bảng biểu và văn bản.
Phần giảm thiểu tác động và môi trường của báo cáo này cũng cho rằng tác động từ đập Pak Lay sẽ không đáng kể hoặc nếu có cũng thiên hướng tích cực, tuy nhiên báo cáo không đưa ra được bằng chứng chứng minh cho nhận định này, thay vào đó, nó được cắt dán từ đánh giá về đập Pak Beng. “Chúng tôi yêu cầu các nhà phát triển cung cấp bằng chứng mạnh mẽ hơn về hiệu quả của các biện pháp giảm thiểu đề xuất hoặc thừa nhận sự không chắc chắn và điều chỉnh kết quả đánh giá” – Liên minh StM nhấn mạnh.
Đáng chú ý là ngay cả nội dung về sự tham gia của cộng đồng cũng là một bản sao gần như chính xác từ đập Pak Beng với thay đổi lớn nhất chỉ là tên đập, thậm chí tên Công ty Datang – nhà phát triển đập Pak Beng – vẫn được giữ nguyên trong báo cáo Pak Lay.
Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN vừa diễn ra tại Việt Nam, Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith khẳng định “Từ nay, việc xây dựng các đập thủy điện ở Lào phải trải qua các nghiên cứu cẩn trọng” và “trên cơ sở các nghiên cứu chất lượng, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và khoa học”.
Tuy nhiên, TBESIA/CIA của đập Pak Lay không thể được coi là “chất lượng, mang tính khoa học hay đạt tiêu chuẩn quốc tế”. Vì vậy, StM kêu gọi thực hiện một báo cáo mới cho đập Pak Lay dựa trên các nghiên cứu cập nhật. Đồng thời cần tiến hành tham vấn đúng nghĩa với các cộng đồng có khả năng bị ảnh hưởng, bao gồm cả những cộng đồng ở các nước láng giềng và phải tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế.
Liên minh cũng nhấn mạnh rằng cho đến khi báo cáo mới được hoàn thành thì chính phủ Lào nên đình chỉ đập Pak Lay. Đồng thời, MRC phải dừng thủ tục tham vấn trước với dự án này và yêu cầu các đánh giá chất lượng nhằm phục vụ cho quá trình tham vấn thực chất trên cơ sở được cung cấp đầy đủ thông tin.
