ThienNhien.Net – Theo các chuyên gia, những nguồn hàng lớn của thị trường gạo thế giới đang có sự cạnh tranh gay gắt và trật tự của thị trường này đang rục rịch thay đổi.
Dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) cho thấy, năm 2014 sẽ là năm thứ 4 sản xuất lương thực trên thế giới tiếp tục được mùa và dự trữ gạo sẽ tiếp tục tăng cao.
Theo đó, lượng gạo giao dịch trên thị trường thế giới năm 2015 sẽ đạt khoảng 41,5 triệu tấn, tăng so với khoảng 40,7 triệu tấn năm 2014.
Về xuất khẩu, USDA dự báo xuất khẩu của Ấn Độ sẽ giảm xuống khoảng 9 triệu tấn, giảm khoảng 10% so với khoảng 10 triệu tấn năm 2014 do nguồn cung khan hiếm và tiêu thụ nội địa tăng.
Về nhập khẩu, USDA dự báo Trung Quốc sẽ vẫn là nước nhập khẩu chính trong năm 2015 với khoảng 3,7 triệu tấn, tăng khoảng 16% so với khoảng 3,2 triệu tấn năm 2014 do giá trong nước cao sản lượng tăng chậm, và tiêu thụ tăng.
Nigeria dự báo sẽ nhập khẩu khoảng 3,5 triệu tấn trong năm 2015, tăng khoảng 17% so với khoảng 3 triệu tấn năm 2014.
Nhập khẩu của Philippines dự báo sẽ tăng lên khoảng 1,6 triệu tấn năm 2015, cao hơn khoảng 10% so với 1,45 triệu tấn năm 2014.
Indonesia sẽ nhập khẩu khoảng 1 triệu tấn, giảm khoảng 33% so với 1,5 triệu tấn năm 2014.
Trong số các nước xuất khẩu gạo chủ chốt ở châu Á, Thái Lan là nước duy nhất có khả năng xuất khẩu với khối lượng lớn và giá giảm thêm nữa trong năm nay, bởi lượng dự trữ của nước này lên tới khoảng 13-15 triệu tấn quy gạo, chưa kể khoảng 7 triệu tấn nữa đang được bổ sung ra thị trường.
Ấn Độ cũng có lượng dự trữ khổng lồ, song quốc gia đông dân này luôn phải cảnh giác đề phòng thiên tai nên có thể giảm xuất khẩu bất cứ lúc nào nếu thấy nguy cơ ảnh hưởng tới an ninh lương thực.
Việt Nam có lượng cung lúa gạo dồi dào, song chỉ tập trung vào những giai đoạn thu hoạch.
Vì vậy, người điều khiển thị trường gạo thế giới năm nay dự báo sẽ là Thái Lan, với xuất khẩu được Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sẽ đạt 8,5 triệu tấn. Thực tế là trong 2 tháng đầu năm 2014 Thái Lan đã giành lại ngôi vị nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới với 1,5 triệu tấn (theo báo cáo của CTCP Intertrade-Thái Lan), trong khi Ấn Độ và Việt Nam-hai nước xuất khẩu nhất nhì thế giới năm 2013-chỉ xuất khẩu khoảng 800.000 đến 1 triệu tấn.
Ngoài ra, về phía cầu cũng xuất hiện một số biểu hiện không bình thường, như hiện tượng Trung Quốc và một số quốc gia khác như Philippines, Malaysia đột ngột tăng dự trữ quốc gia. Hiện Trung Quốc là quốc gia có lượng gạo dự trữ cao nhất thế giới. Theo một số liệu, lượng gạo nước này dự trữ đủ cho 1,4 tỷ dân của họ ăn trong 190 ngày, trong khi đó phần còn lại của thế giới chỉ dự trữ cho 71 ngày.
Theo các chuyên gia, thị trường gạo thế giới đang có một số nguy cơ bất ổn định. Những thay đổi trong chính sách nông nghiệp ở Thái Lan; những bất cập trong việc điều hòa lợi ích giữa người nông dân và nhà xuất khẩu gạo ở Việt Nam; hiện tượng El Nino gây nhiều trở ngại cho sản xuất nông nghiệp của Ấn Độ; chiến lược âm thầm nhưng hiệu quả của Campuchia trong việc mở rộng thị trưỡng xuất khẩu gạo… đang là những nhân tố gây rủi ro cho thị trường gạo thế giới năm 2014 và những năm tiếp theo. Bởi những nước nêu trên đang là nguồn cung chủ yếu của thị trường gạo toàn cầu.
Tại Thái Lan, Chính quyền quân sự nước này đang thanh toán xong khoản nợ khổng lồ 3 tỷ USD cho 800.000 hộ nông dân nước này. Tiếp theo là thành lập hơn 100 đội liên ngành điều tra tình hình thực tế dự trữ gạo tại 1.800 kho khắp cả nước trước nhiều cáo buộc tham nhũng cùng với lệnh ngừng xuất khẩu gạo khiến cho gạo Thái Lan đột nhiên biến mất khỏi cuộc chơi trên thị trường quốc tế. “Đây là hiện tượng chưa từng có trong lịch sử xuất khẩu gạo thế giới”, một chuyên gia Thái Lan đánh giá trên tờ Bangkok Post.
Mặt khác, gần 2 triệu lao động nhập cư bất hợp pháp ở Thái Lan chủ yếu làm trong các cơ sở xay xát, chế biến lương thực bị ảnh hưởng biến cố chính trị cũng tác động lớn đến ngành chế biến lương thực và xuất khẩu gạo Thái suốt 2 tháng qua.
Hiện tượng thời tiết El Nino vốn là “thảm họa” thường xuyên của Ấn Độ đang quay trở lại ở quốc gia này đã tác động trực tiếp tới xuất khẩu gạo của Ấn. Các thông tin từ Ấn Độ cho biết, lượng mưa đã giảm mạnh và diện tích trồng lúa cũng đang giảm theo. Nếu tình hình thời tiết cực xấu, chắc chắn sẽ ảnh hưởng mạnh hơn nữa đến thị trường gạo thế giới. Mặt khác, hiện tượng El Nino sẽ thành động lực và áp lực lớn cho các quốc gia có nhu cầu nhập khẩu phải tranh thủ tăng nhanh nhập thêm, thay vì giãn tiến độ chờ giá giảm như thường lệ.
Trong khi đó, Campuchia đã có bước tiến nhanh đáng kinh ngạc. 10 năm trước, người ta thường nghĩ Campuchia chỉ sản xuất được gạo “đủ ăn”. Trên thị trường quốc tế, gạo Campuchia đang dần khẳng định được vị thế khi hai năm liền 2012 và 2013 liên tiếp được vinh danh là gạo ngon nhất thế giới. Từ thị trường châu Âu, Campuchia đang vươn ra xuất khẩu gạo sang các thị trường Hoa Kỳ và Hàn Quốc. Gạo Campuchia có lợi thế cả về giá cả và chất lượng nên đang tràn sang các nước láng giềng.
Trong khi các nước xuất khẩu gạo lớn vẫn mải mê với những mục tiêu duy trì và/hoặc giành được ngôi vị nhất nhì về xuất khẩu gạo, thì gạo Campuchia đang lặng lẽ chiếm lĩnh nhiều thị trường khó tính bởi chất lượng thơm ngon. Ngay cả Thái Lan sở hữu loại gạo Hom Mali nổi tiếng thế giới cũng phải giật mình bởi Campuchia đang đe dọa cạnh tranh với họ ngay cả trên thị trường gạo Hom Mali vốn rất quan trọng trên thị trường gạo xuất khẩu này.
Hiện nay, Campuchia có khả năng sản xuất khoảng 5 triệu tấn gạo chất lượng cao, nhưng chỉ xuất khẩu 370.000 tấn gạo trong năm 2013. Với dân số khoảng 15 triệu người, tổng mức tiêu thụ gạo của Campuchia ước đạt 2,1 triệu tấn/năm. Mục tiêu của họ là xuất khẩu 1 triệu tấn vào năm 2015.
Do vậy, theo các chuyên gia, những nguồn hàng lớn của thị trường gạo thế giới đang có sự cạnh tranh gay gắt và trật tự của thị trường này đang rục rịch thay đổi.
