Theo chân các anh cán bộ khuyến nông tỉnh Quảng Ngãi, chúng tôi tìm đến những hộ đã trồng xà cừ trước đây để tìm hiểu về cây trồng này.
Gặp bà Nguyễn Thị Lộc (thôn 3, xã Nghĩa Lâm, huyện Tư Nghĩa), bà vui vẻ cho hay: “Tôi đã trồng 4 cây xà cách đây khoảng 12 năm nhằm làm cây che bóng, nhưng đến nay người ta lại hỏi mua với giá trung bình 8 triệu đồng/cây, nhưng tôi chưa bán. Tính ra bán hết 4 cây này cũng được 32 triệu đồng – quả là số tiền không nhỏ”.
Hộ ông Nguyễn Kiến (thôn Xuân Phổ Đông, xã Nghĩa Kỳ, huyện Tư Nghĩa) trồng 100 cây xà cừ trên 2.000m2 đất vườn cách đây khoảng 6 năm và kết hợp trồng xen cỏ dưới tán cây. Cách đây hơn 1 năm ông Kiến lại trồng xen vào các cây sao đen, dó bầu. Trước mắt chúng tôi là mô hình vườn cây 3 tầng trông thật đẹp mắt. Một thú vị nữa là ông lại dùng cỏ trồng xen dưới tán cây để kết hợp nuôi khoảng 30 con dê Bách Thảo.
Học tập theo mô hình của ông Kiến, anh Nguyễn Đức Vương – 30 tuổi (cháu của ông Kiến, ở cùng thôn Xuân Phổ Đông) đã mạnh dạn trồng 250 cây xà cừ trên mảnh vườn của mình và trồng xen xung quanh bờ rào. Anh Vương cũng không quên trồng xen cỏ để nuôi 4 con bò.
Anh Nguyễn Tấn Dũng ở thị trấn Mộ Đức (huyện Mộ Đức) đã đưa xà cừ lên trồng trên gò đồi xã Đức Tân gần 1 ha. Xà cừ của anh giờ đã được 6 năm tuổi, chiều cao đoạn thân chính dưới cành khoảng 5m, đường kính trung bình 15cm.
Ông Ngô Hữu Hạ, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quảng Ngãi cho biết: “Thị trường tiêu thụ gỗ xà cừ ngày càng rộng mở. Hiện nay đã có nhiều xưởng chế biến gỗ và nơi gia công hàng mỹ nghệ mua gỗ xà cừ để làm mặt hàng thủ công mỹ nghệ như tạc tượng, làm bàn ghế xuất khẩu đồng thời gỗ xà cừ còn được dùng trong xây dựng. Được sự hỗ trợ kinh phí của tỉnh, năm 2007 Trung tâm đã đầu tư mô hình trồng mới 12.700 cây xà cừ tại 6 huyện đồng bằng và 4 huyện miền núi (Minh Long, Ba Tơ, Sơn Hà, Trà Bồng), tỉ lệ sống trên 95%, hiện đang sinh trưởng phát triển tốt. Dự kiến sau 12-15 năm trồng xà cừ có thể đạt 0,4 – 0,5m3/ cây, với giá cả hiện nay 4.500.000- 5.000.000đ/m3, bình quân trị giá 2,2 – 3 triệu đồng/cây”.
Kỹ sư Vũ Văn Sáu – Phó phòng kỹ thuật nông lâm nghiệp, Trung tâm khuyến nông Quảng Ngãi, cho biết: “Xà cừ có tên khoa học là Khaya senegalensis A.fuss, có thể trồng được trên mọi loại đất khác nhau, nhưng phù hợp nhất là đất có thành phần cơ giới nhẹ. Để rừng trồng xà cừ có hiệu quả nên chọn vùng có tầng đất dày và độ dốc <150 trên đất đồi có pha sỏi cơm. Chúng có thể sống và sinh trưởng được trên đất đồi gò có độ cao trên 100 m và các loại đất khác”.
Cây con được gieo ươm từ hạt, nuôi dưỡng trong túi bầu từ 7-8 tháng, có chiều cao từ 25-35cm, đường kính từ 2,5-3,5mm, cây sinh trưởng bình thường, không sâu bệnh, không cụt ngọn. Trồng xà cừ với mật độ 625 cây/ha, theo cự ly cây cách cây 4m, hàng cách hàng 4m. Sau khi phát dọn thực bì tiến hành làm đất cục bộ theo hố. Làm sạch cỏ quanh điểm bố trí cây trồng có đường kính 1m. Hố đào có kích thước từ 40 x 40 x 40cm, cuốc hố trước khi trồng ít nhất 10 ngày.
Bón phân: Bón lót 0,1 kg NPK/hố, ngoài ra có thể bón phân lân vi sinh 0,4kg/hố. Lấp hố: Trộn phân đều trong đất và lấp đất kín hố trước khi trồng 5-7 ngày. Tốt nhất là trồng vào đầu vụ mưa vào tháng 9-10.
Kỹ thuật trồng cây: Dùng cuốc, cuốc 1 lỗ nhỏ giữa hố lớn hơn bầu cây. Bóc bỏ vỏ bầu, đặt cây ngay ngắn giữa hố, mặt bầu thấp hơn miệng hố từ 5-10 cm, đối với đất dốc để giữ ẩm lấp đất kín mặt bầu ém chặt từ ngoài vào trong, tránh làm vỡ bầu. Khi trồng xong dùng que tre có chiều dài từ 40-50cm, đường kính 4-6mm cắm sâu vào đất từ 15-20cm cách gốc 5-7cm, cột nhẹ thân cây vào que để ổn định cây trồng hạn chế gió lay gốc, nghiêng ngả.
Hàng năm chăm sóc 2 lần vào tháng 2-3 và 8-9 theo các nội dung: Phát sạch thực bì cỏ dại có trên toàn diện tích. Dẫy sạch cỏ dại xung quanh và tém đất vào gốc cây có đường kính 0,8-1,0m. Cần rong tỉa cành nhánh từ mặt đất đến độ cao từ 1/3-1/2 thân cây, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng về chiều cao và đoạn gỗ dưới cành được dài hơn ít nhất là 6m nâng cao năng suất rừng trồng.
Bón phân thúc: Bón phân NPK liều lượng 100g –200g/gốc/ năm. Bón liền 2 năm đầu sau trồng vào tháng 2 và tháng 7, khi đất đủ ẩm.
Phòng trừ sâu bệnh: Đối với xà cừ 3 năm đầu sau trồng cần chú ý phòng trừ sâu đục thân. Lúc cây còn nhỏ phun thuốc phòng trừ sâu bệnh thường xuyên. Khi cây đã lớn hàng năm vào tháng 2 và tháng 8 phun hoặc tưới thuốc quanh gốc cây để tiêu diệt ấu trùng, các loại thuốc cần dùng như là: Monitor, Star, Trebon…
Xà cừ là cây trồng chịu được khô hạn, có khả năng giữ đất, giữ nước, bảo vệ môi trường, cải thiện môi trường sinh thái quanh vùng. Có thể tận dụng những mảnh đất nhỏ, hàng rào quanh vườn, viền ranh nương rẫy nhằm tăng thu nhập, vươn lên làm giàu, tạo vẻ đẹp cảnh quan, bảo vệ môi trường sinh thái.
