Theo đông y thì củ hẹ có tính ấm, vị cay, tác dụng ôn trung, kiện vị, hành khí, tán ứ hồi hương cứu nghịch, chỉ hãn. Lá hẹ để tươi có tính nhiệt, nhưng khi nấu chín ăn lại có tính ôn (ấm), vị cay, đi vào các kinh can, tỳ và vị; tác dụng ôn trung, hành khí, tán độc. Còn hạt hẹ cũng có tính ấm, vị cay ngọt, đi vào kinh can, thận, tác dụng bổ can, thận, tráng dương, cố tinh.
Cây hẹ có tác dụng chữa ho, hen suyễn, tiêu hóa kém, giun kim, lỵ amibe, ra mồ hôi trộm. Hạt hẹ chữa đái dầm, đái són, di mộng tinh, đau lưng mỏi gối… Không sử dụng cho người âm hư hỏa vượng.
Sau đây là những phương thuốc trị bệnh được dùng từ cây hẹ, xin giới thiệu cụ thể để cùng tham khảo và áp dụng khi cần.
* Chữa mọi chứng về xuất huyết như thổ huyết, nục huyết v.v.
Lá hẹ 40g, sinh địa 20g.
Lá hẹ giã nát vắt lấy nước cốt, sinh địa thái nhỏ rồi tẩm với nước cốt lá hẹ, sau đem phơi nắng cho khô và lại tẩm tiếp, làm như vậy vài lần để sinh địa ngấm nước lá hẹ thì cho vào cối giã nát nhuyễn và vo thành viên cỡ đốt ngón tay. Ngày uống 2 lần vào lúc sáng sớm và tối trước khi đi ngủ. Mỗi lần uống 2 viên. Dùng nước củ cải sắc lấy nước làm thang để chiêu với thuốc viên này.
Hoặc có thể dùng phương pháp sau:
Lá hẹ 200g, ngó sen 200g. Cả hai thứ dùng nấu canh ăn hàng ngày. Dùng liên tục trong 5 ngày liền.
* Chữa mụn nhọt, lở ngứa
Lấy củ hẹ sao tồn tính, sau nghiền mịn, rồi trộn với mỡ lợn để dùng bôi vào chỗ lở ngứa hay đắp lên mụn nhọt.
* Chữa ra mồ hôi trộm
Lấy lá hẹ tươi 200g, thịt rắn 100g. Hai thứ đem cùng hấp chín, nêm muối vừa miệng và ăn. Cần dùng hàng ngày.
* Chữa hóc xương cá ở họng
Lá hẹ 100g, mật ong 30ml.
Giã nát hết lá hẹ sau trộn với mật ong rồi cho người bệnh nuốt từ từ.
Lưu ý: chỉ nên áp dụng trong điều kiện ở xa cơ sở y tế.
* Trị côn trùng chui vào tai
Lấy một nắm lá hẹ rửa sạch giã nát vắt lấy nước cốt nhỏ vào tai có côn trùng, nó sẽ tự bò ra.
* Chữa dương hư
Lấy 15g hẹ tươi, gạo tẻ 50g, nấu thành cháo ăn hàng ngày.
* Chữa chứng dương cường, khí tinh tự chảy
Hạt hẹ 6g, phá cố chỉ 6g.
Tất cả sắc với 3 bát nước, lấy 1 bát chia 3 lần uống trong ngày.
* Chữa di tinh, mộng tinh, phụ nữ khí hư đới hạ
Dùng 1kg hạt hẹ cho vào nồi rồi đổ giấm vào đun sôi, sau vớt hạt hẹ ra phơi khô, tán nhỏ mịn, cho mật trộn để viên hoàn to cỡ hạt đậu xanh. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 30 viên.
* Chữa ho
Phương thuốc dùng cho người lớn: Lấy một nắm lá hẹ, giã nát vắt lấy nước cốt, cho vào hạt muối uống. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5ml.
Phương thuốc dùng cho trẻ em: Lấy lá hẹ cắt nhỏ, cho đường phèn vào cùng một bát, sau cho vào nồi cơm hấp chín. Cho trẻ uống dần trong ngày 2 – 3 lần.
* Chữa đau bụng do bị nhiễm lạnh ở phụ nữ đang mang thai
Lấy một nắm lá hẹ giã nát vắt lấy nước cốt, cho vài hạt muối và uống, ngày 3 lần, mỗi lần 5ml.
* Chữa chứng co giật, nôn ra nước xanh
Lấy một nắm lá hẹ, gừng một củ. Hai thứ giã nát vắt lấy nước cốt cho người bệnh uống.
* Chữa nôn mửa
Nước cốt lá hẹ 100g, sữa bò 200g, nước cốt gừng 25g.
Tất cả trộn đều, hâm nóng, cho người bệnh uống.
* Chữa phụ nữ âm đạo tiết ra chất dịch
Lấy 100g củ hẹ giã nát, vắt lấy nước cốt, trộn đều với 1 quả trứng gà, cho chút đường vào và để bát vào nồi cơm hấp chín.
Ngày ăn 1 lần, cần ăn liên tục trong 5 ngày.
Hoặc có thể dùng củ hẹ giã vắt lấy nước cốt rồi hòa với đồng tiền phơi sương 1 đêm, sau lại hâm nóng uống lúc đói.
