Thanh tra việc quản lý, sử dụng đất (SDĐ) có nguồn gốc từ các nông, lâm trường đối với Ban Quản lý (BQL) rừng phòng hộ Sông Đà, Công ty (Cty) TNHH MTV 2/9 Hòa Bình (Cty TNHH MTV 2/9), Cty TNHH MTV Cao Phong Hòa Bình, Cty TNHH MTV Sông Bôi, Thanh tra tỉnh Hòa Bình đã chỉ ra nhiều sai phạm, thiếu sót.
Hồ sơ về đất còn thiếu
Kết luận thanh tra chỉ ra, BQL rừng phòng hộ Sông Đà không có giấy tờ về đất của Lâm trường Sông Đà và Lâm trường Mai Châu trước đây; việc quản lý, SDĐ có nguồn gốc từ lâm trường chưa chặt chẽ, còn để 1 trường hợp lấn chiếm khoảng 2.000m2 để làm nhà sàn, trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ…
Cty TNHH MTV 2/9, sau khi được Nhà nước cho thuê đất và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), Cty chưa thực hiện hợp đồng thuê đất với Nhà nước theo quy định của pháp luật do chưa xác định được diện tích và đơn giá thuê đất; việc kê khai diện tích đất để làm thủ tục cấp GCNQSDĐ tại thời điểm năm 2013 chưa chính xác; đưa cả đất đã trả để lập hồ sơ xin thuê đất dẫn đến diện tích được cấp GCNQSDĐ tăng 14,57ha so với diện tích đất tự nhiên đang sử dụng đủ điều kiện được cấp GCNQSDĐ, trùng lấn với đất Nhà nước đã thu hồi thực hiện dự án và đất đã trả ra cho địa phương.
Còn tại Cty TNHH MTV Cao Phong, đến năm 2013 rà soát, kê khai làm thủ tục cấp GCNQSDĐ chưa chính xác dẫn đến diện tích được UBND tỉnh cấp GCNQSDĐ bị trùng lấn khoảng 0,3ha với đất của đơn vị Kho 102 Bộ Tư lệnh Biên phòng tại núi Hang Ma.
Đặc biệt, việc rà soát diện tích đất, lập hồ sơ xin thuê đất và cấp GCNQSDĐ của Cty TNHH MTV Sông Bôi còn để xảy ra nhầm lẫn, sai sót nhiều như: thống kê nhầm 0,4ha đất phi nông nghiệp của Cty TNHH MTV Thanh Hà quản lý; không tách đất phi nông nghiệp khu nhà máy chè diện tích 1,25ha trong tổng diện tích đất cho thuê 911,58ha dẫn đến 1,25ha đất phi nông nghiệp vẫn giao theo diện tích đất nông nghiệp; thống kê thiếu diện tích đất nông nghiệp…
Quản lý đất giao khoán chưa chặt chẽ
Trong tổ chức thực hiện hợp đồng giao khoán rừng và đất lâm nghiệp, BQL rừng phòng hộ Sông Đà chưa kịp thời rà soát để ký lại hợp đồng giao khoán SDĐ; chưa có biện pháp xử lý 3 trường hợp vi phạm giao kết trong hợp đồng khoán, SDĐ không đúng mục đích.
Tại Cty TNHH MTV 2/9, còn 32,68ha chưa giao khoán rà soát trên thực địa, chưa chặt chẽ dẫn đến bỏ sót diện tích đất; Cty chưa theo dõi được đất trả ra, chưa đưa vào giao khoán đất Nhà nước không thu hồi; việc xác định vị trí, ranh giới, diện tích thửa đất đưa vào giao khoán chưa chính xác; chưa xử lý kịp thời các trường hợp làm lán trại vượt diện tích, xây dựng trái phép trên đất nhận khoán: 40 hộ làm lán trại vượt diện tích, xây dựng trái phép trên đất nhận khoán; không mở sổ địa chính, sổ theo dõi biến động đất đai dẫn đến đưa cả những phần đất đã trả ra để lập thủ tục đăng ký đất đai, cấp GCNQSDĐ.
Một số thửa đất khi giao khoán ghi tăng hoặc giảm về diện tích nhưng hồ sơ không có tài liệu chỉnh lý theo hiện trạng. Một số thửa đất khi giao khoán người nhận khoán đề nghị xác định lại diện tích, nhưng lại thực hiện bằng phương pháp thủ công nên độ chính xác không cao… Đặc biệt, Cty chưa thực hiện ký hợp đồng thuê đất với Nhà nước; chưa nộp tiền thuế đất nông nghiệp.
Tương tự tại Cty TNHH MTV Cao Phong chưa được đo đạc lập bản đồ chính quy, việc đo đất giao khoán bằng thủ công nên không chính xác. Sau khi có bản đồ đo đạc không kịp thời điều chỉnh diện tích đất giao khoán theo bản đồ; việc quản lý đất đai chưa chặt chẽ bị lấn chiếm; các Cty cũng không mở sổ địa chính, sổ theo dõi biến động đất đai theo quy định; có nhiều hộ đã chuyển đổi từ cây ngắn ngày sang trồng cây lâu năm nhưng không ký lại hợp đồng theo quy định; thiếu kiểm tra việc hợp đồng giao khoán để ngăn chặn xử lý kịp thời nhiều trường hợp làm lán trại vượt diện tích; chưa ngăn chặn, xử lý nghiêm những trường hợp làm lán trại vượt hạn mức theo hợp đồng, xây dựng nhà ở kiên cố trên đất nhận khoán.
Còn trong hồ sơ giao nhận khoán thì một số thửa đất khi giao khoán ghi tăng hoặc giảm về diện tích nhưng không có tài liệu chỉnh lý theo hiện trạng; một số hợp đồng giao khoán đã gộp thửa, chia thửa tùy tiện dẫn đến xáo trộn; diện tích, số thửa đất ghi vào hợp đồng không chính xác, nhầm lẫn; hồ sơ giao nhận khoán không có trích lục bản đồ hoặc trích đo địa chính thửa đất; biên bản giao nhận khoán về đất phản ánh chưa đúng hiện trạng, không ghi ranh giới, mốc giới thửa đất giao khoán.
Chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước
Cty TNHH MTV Sông Bôi chưa thực hiện ký hợp đồng thuê đất với Nhà nước; chưa nộp tiền thuê đất nông nghiệp. Một số hợp đồng giao khoán đã gộp thửa, chia thửa tùy tiện, diện tích ghi không chính xác…
Kết luận cũng nêu rõ việc các Cty TNHH MTV Cao Phong, 2/9, Sông Bôi chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất nông nghiệp đã được UBND tỉnh cho thuê, cấp GCNQSDĐ. Đặc biệt Cty TNHH MTV Cao Phong chưa thực hiện nộp tiền thuê diện tích 3.925,1m2 đất trụ sở trong 3 năm 2014 – 2016 với số tiên gần 120 triệu đồng.
Thanh tra tỉnh Hòa Bình yêu cầu Công ty TNHH MTV 2/9, Công ty TNHH MTV Cao Phong, Công ty TNHH MTV Sông Bôi kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân về những khuyết điểm nêu trên, có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục tồn tại, khuyết điểm. Thực hiện lập báo cáo kết quả rà soát hiện trạng sử dụng đất, phương án sử dụng đất theo quy định. Tổ chức quản lý, sử dụng hiệu quả, đúng mục đích đất được thuê. Chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật về đất đai, về khoán rừng, vườn cây, diện tích mặt nước được Nhà nước cho thuê đất nông nghiệp. Thực hiện đầy đủ quyền và trách nhiệm của bên giao khoán, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm giao kết hợp đồng khoán.
