ThienNhien.Net – Với dân số 6.8 tỉ người hiện nay, thật khó lòng tưởng tượng rằng loài người đã từng bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng trong quá khứ. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ thì 1,2 triệu năm trước loài người từng có nguy cơ tuyệt chủng.
Nghiên cứu này cho biết 1,2 triệu năm trước loài người chỉ có 18.5000 cá thể trong độ tuổi sinh sản. Con số này thậm chí còn nhỏ hơn số lượng cá thể sinh sản của những loài có nguy cơ tuyệt chủng hiện nay như tinh tinh – 21 000 cá thể, khỉ đột – 25 000 cá thể.
Trên thực tế, sự tồn tại của loài người trên trái đất từng bị đe dọa trong một thời gian dài – ít nhất là một triệu năm khi tổ tiên loài người được “sàng lọc” cùng với sự xuất hiện của loài người ngày nay và khoảng 160.000 năm trước với sự di cư của người hiện đại khỏi châu Phi.
Nhà di truyền học Lynn Jorde, đồng tác giả của công trình nghiên cứu thuộc Đại học Utah, thành phố Salt Lake cho rằng “đó là cả một lịch sử tồn tại bấp bênh của loài người”.
Các nhà nghiên cứu từ lâu đã biết rằng người hiện đại thiếu biến dị di truyền thường thấy trong các loài động vật bậc cao khác như tinh tinh hay khỉ đột, mặc dù số lượng loài hiện tại của chúng ta lớn hơn rất nhiều. Và một trong những lý giải cho sự thiếu biến dị này là loài chúng ta đã trải qua những giai đoạn “nút cổ chai” trong tiến hóa – giai đoạn mà ở đó một bộ phận đáng kể bị diệt vong hoặc không thể sinh sôi.
Một số nhà nghiên cứu đã giả thiết rằng sự thiếu biến dị trong trong ty thể ADN chính là nguyên nhân dẫn tới những giai đoạn “nút cổ chai” trong lịch sử loài người.
Cũng tồn tại một giả thuyết cho rằng, 70 000 năm trước đây, siêu núi lửa Toba tại Indonesia hoạt động đã gây nên mùa đông hạt nhân khiến loài người trên trái đất chỉ còn 15 000 người sống sót.
Mặc dù các nghiên cứu về sự đa dạng của bộ gen người ở các khu vực khác nhau cho rằng biến dị di truyền thấp là do số lượng cá thể thấp, nhưng vấn đề nằm ở chỗ, tất cả những nghiên cứu này chỉ theo dõi những dòng giống di truyền nhất định chứ không phải là toàn bộ gen và cả quần thể loài người.
Hiện tại, phương pháp nghiên cứu mới về những dấu hiệu trên toàn bộ gen đã cho phép các nhà di truyền học tìm hiểu quá khứ xa xưa hơn, trước sự xuất hiện của loài người chúng ta 200 000 năm trước.
Với phương pháp này, nhà di truyền học Jorde và các cộng sự đã sử dụng các đoạn AND ngắn, chừng 300 cặp bazơ, được gọi là Alu, dính ngẫu nhiên vào bộ gen để dò ra và đánh dấu những phần cổ xưa trong bộ gen.
Bằng cách kiểm tra sự nhân đôi của ADN gần chỗ Alus kết dính trong hai bộ gen của người hiện đại được sắp xếp theo trình tự thời gian, các nhà khoa học có thể xác định mức độ đa dạng di truyền tồn tại ở tổ tiên chúng ta. Họ đã sử dụng số lượng khác biệt về gen giữa 2 bộ gen để xác định quy mô quần thể tại thời điểm đó.
Theo công bố của Viện Hàn lâm Khoa học Mĩ, kết quả nghiên cứu cho thấy quy mô của loài người 1,2 triệu năm trước chỉ gồm khoảng 18.5000 người ở độ tuổi sinh sản và không thể vượt qua con số 26.000.
Điều này có nghĩa là trước sự xuất hiện của người tinh khôn (Homo sapiens) ở châu Phi, số lượng người đứng thẳng (Homo erectus) vẫn còn ở quy mô nhỏ, mặc dù đã di chuyển khắp thế giới. Điều này chỉ ra sự giảm sút bất thường của loài người.
Các nhà di truyền học cho rằng những phân tích lí thuyết bằng phương pháp mới là “có vẻ chính xác”.
