Thực tế đằng sau những cái "chạm cốc"

ThienNhien.Net – Rượu bia không đơn giản chỉ là một hàng hoá thông thường. Nó đã trở thành một phần của nền văn hóa từ hàng nghìn năm nay. Rượu bia mang đến không khí vui vẻ, thoải mái cho các bữa tiệc, những buổi liên hoan nhưng cũng tiềm ẩn đầy nguy hiểm khi người ta lạm dụng nó.
 
76 triệu người dùng rượu bia bừa bãi
 
Thế giới có khoảng 2 tỉ người dùng các loại nước có cồn. Dù uống hay không thứ “nước có độ”  này, đa số mọi người đều biết việc uống rượu bia có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cũng như các mối quan hệ xã hội. Mức độ ảnh hưởng còn tùy thuộc vào lượng và cách mà người ta uống. 

Số liệu thống kê quốc tế cho biết khoảng 76 triệu người hiện nay đang sử dụng rượu bia bừa bãi. Họ uống qua nhiều hoặc bị nghiện rượu. Các tai nạn tiềm tàng, sự lệ thuộc và việc mắc những căn bệnh mãn tính liên quan đến rượu bia đã dẫn đến việc suy giảm chất lượng cuộc sống của con người, và thậm chí cả nguy cơ tử vong sớm.

Tiêu thụ và sản xuất đồ uống có cồn, mỗi nơi một vẻ

Ước tính trung bình, một thanh niên tiêu thụ khoảng 5 lít đồ uống có cồn mỗi năm. Lượng tiêu thụ trung bình cao nhất ở châu Âu, sau đó là châu Mỹ và châu Phi. Nó có chiều hướng gia tăng cùng với sự phát triển kinh tế. Lượng tiêu thụ rất thấp là ở những vùng mà tôn giáo, chủ yếu là đạo Hồi.

Sự ưa chuộng đối với các loại đồ uống khác nhau ở từng quốc gia. Ví dụ, bia được ưa chuộng hơn ở một số quốc gia châu Âu và châu Phi, rượu có độ cồn trung bình thì phổ biến ở các nước sản xuẩt rượu của châu Âu, còn rượu mạnh thì lại được yêu thích ở Đông Âu, châu Á và một vài quốc đảo. Tuy nhiên, những người sử dụng đang có xu hướng “mở rộng” sở thích ra tất cả các loại đồ uống có cồn, hơn là chỉ tập trung vào những loại thường được sản xuất ở quốc gia họ.

Lượng tiêu thụ rượu có thể tính toán được bằng cách phân tích số liệu sản xuất và bán ra cũng như việc hỏi người ta về thói quen của người uống. Những điều tra này phần lớn được thực hiện ở các nước phát triển. Còn ở các nước đang phát triển, rất khó để thống kê một cách chính thống và chính xác lượng tiêu thụ rượu bia ở cấp quốc gia, bởi gần như người ta không thể kiểm soát được hết số liệu từ khu vực tư nhân, sản xuất tự phát tại gia hoặc buôn bán lẻ. Lượng tiêu thụ rượu quốc gia được công bố vì vậy thường thấp hơn rất nhiều so với thực tế.

Ở các nước nghèo, các loại đồ uống truyền thống được sản xuất ngay tại địa phương rất phổ biến, bởi vì nó rẻ hơn rất nhiều loại đồ uống được sản xuất ở nhà máy. Chính các biện pháp sản xuất, chưng cất rượu bia thủ công không được kiểm soát về quy trình sản xuất, an toàn thực phẩm đó đã làm cho sản phẩm rượu chứa rất nhiều chất có hại có thể gây ngộ độc, tử vong hoặc các loại bệnh tật khác.Tuy nhiên, những đồ uống truyền thống này lại thường có lượng cồn thấp hơn và đóng một vai trò kinh tế – xã hội quan trọng đối với cộng đồng địa phương.

Tỉ lệ người không uống rượu bia khác biệt rất lớn ở các quốc gia, từ vài % ở một số nước châu Âu đến gần như toàn bộ dân ở các nước chủ yếu theo đạo Hồi như Ai Cập.

Trong khi đó, việc xác định tỉ lệ người nghiện đồ uống này để so sánh giữa các quốc gia là hầu như không thể, bởi nó còn phụ thuộc vào việc lựa chọn độ tuổi, thống nhất cách hiểu “như thế nào là nghiện rượu bia” và cách mà người ta thu thập thông tin. 

Tuy nhiên, có một điều có thể khẳng định, đó là nam giới nhìn chung uống nhiều hơn phụ nữ. Đa phần các bữa nhậu nhẹt quá đà, kẻ say xỉn thường là nam giới. Có một điều đáng cảnh báo, đó là tại một số nước, tỉ lệ thanh thiếu niên dưới 20 tuổi uống nhiều rượu bia rất cao. Tại Đan Mạch, có tới 62% nam và 54% nữ ở lứa tuổi dậy thì 11-15 uống quá đà không dưới 1 lần mỗi tháng. Việc sử dụng rượu bia sớm và lạm dụng đã gây mất cân bằng văn hóa và định hướng về cuộc sống, đồng thời đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của một bộ phận thanh thiếu niên.

Ảnh hưởng của việc sử dụng rượu bia đến sức khoẻ

Rượu bia ảnh hưởng tiêu cực đến thể chất, tinh thần của các cá nhân, đồng thời cũng đặt gánh nặng chi phí cho xã hội. Kể đến bệnh tật gây ra bởi rượu bia trước hết đó là các căn bệnh về gan, các loại bệnh ung thư miệng, lưỡi, vòm họng, thực quản, vùng ngực và các bệnh liên quan đến tim mạch. Trong khi mang thai, nếu các bà mẹ sử dụng rượu bia nhiều sẽ làm thai nhi chậm phát triển, mang những khuyết tật bẩm sinh và trí óc có vấn đề, thậm chí có thể xảy ra sảy thai hoặc sinh non.

Kiểm soát thói quen sử dụng các đồ uống có cồn rất quan trọng bởi nó không chỉ hạn chế các tai nạn, bệnh tật không đáng có mà còn có tác dụng tích cực đối với người dùng. Các nhà khoa học khuyến cáo khi uống rượu một cách hợp lý và điều độ, nó sẽ tốt cho sức khỏe của bạn, đặc biệt khi kết hợp với bữa ăn. Nó có thể làm giảm nguy cơ của đột quỵ, nhồi máu cơ tim và tiểu đường. Mặc dầu vậy, hãy luôn nhớ rằng sự quá liều sẽ phản tác dụng. 

Rượu là một nguyên nhân quan trọng gây suy nhược. Uống càng nhiều, các dấu hiệu suy nhược càng xuất hiện nhiều hơn. Tuy nhiên, những dấu hiệu này sẽ giảm đi hoặc biến mất khi người ta bỏ rượu.

Rượu cũng làm tăng những mối nguy hiểm về các chấn thương, chủ yếu từ tai nạn giao thông, và ngoài ra còn do ngã, cháy, xô xát, vv… Mức độ nguy hiểm của tai nạn giao thông tăng lên cùng với nồng độ rượu trong máu, thậm chí ở một lượng khá thấp. Uống rượu cũng tăng khả năng của các hành động tấn công, làm giảm khả năng kiểm soát suy nghĩ của người uống rượu và khiến họ nhạy cảm hơn với các phản ứng cảm xúc.

Tại những nước phát triển, rượu bia được cảnh báo là mối nguy hiểm thứ 3 cho bệnh tật, chỉ đứng sau thuốc lá và huyết áp cao.

Nhìn từ khía cạnh kinh tế – xã hội

Các hậu quả kinh tế từ việc sử dụng rượu bia có thể rất nghiêm trọng, đăc biệt với người nghèo. Nó không chỉ bởi vì họ tiêu hao nhiều tiền vào rượu bia mà còn bởi họ mất việc và các chi phí y tế khác. Tình trạng say xỉn thường xuyên dễ ảnh hưởng đến công việc, gây ra tai nạn lao động, và hệ quả là sự sa thải nhân công. Trong một bối cảnh hẹp, người bị ảnh hưởng là người làm thuê và chủ của họ, còn xét rộng hơn đó là vấn đề của nền kinh tế. 

Uống nhiều rượu bia làm giảm khả năng sinh sản ở người trưởng thành và ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của thế hệ kế tiếp, đồng thời gây ra bạo lực gia đình và bạo lực xã hội.

Cho đến nay, có rất ít điều tra mang tầm quốc gia hoặc quốc tế nghiên cứu lĩnh vực này. Việc đánh giá đầy đủ những tổn thất này là rất khó, tuy nhiên, xét về ý nghĩa, nó sẽ giúp cải thiện các chính sách vĩ mô. Để giảm tác hại của rượu bia, các chính sách cần phải xem xét kĩ lượng tiêu thụ và cách uống rượu, cũng như những hoàn cảnh xã hội khác nhau để có quy định phù hợp, đơn giản từ việc yêu cầu không uống rượu khi lái xe để phòng tránh tai nạn giao thông.