ThienNhien.Net – Mạng lưới giám sát buôn bán động vật hoang dã TRAFFIC mới đây xuất bản Báo cáo tóm tắt về tình trạng buôn bán động thực vật hoang dã (ĐTVHD) ở Trung Quốc năm 2006. Đây là bản đầu tiên trong loạt báo cáo hàng năm về xu hướng mới nổi trong thực trạng buôn bán ĐTVHD của Trung Quốc, cập nhật thông tin về các hoạt động ngăn chặn nạn buôn bán bất hợp pháp cũng như hỗ trợ việc buôn bán bền vững. Báo cáo cũng nghiên cứu sức ép của việc tiêu thụ ĐTVHD tại Trung Quốc lên các điểm nóng đa dạng sinh học trên toàn cầu.
Thú lớn họ mèo
 |
Tuy nhiên, dù lệnh cấm đã phát huy hiệu quả đối với các sản phẩm phẩm xương hổ nhưng tại vùng Tây Tạng trong vòng 5-6 năm qua đã xuất hiện thị trường mới buôn bán da hổ và báo, mặc dù khi được phỏng vấn người dân ở đây thừa nhận rằng họ biết hành động đó là trái pháp luật. Số liệu năm 2005-2006 cho thấy nạn buôn bán da hổ, báo có suy giảm đôi chút. Các nhà bảo tồn cho rằng cần có những nghiên cứu sâu hơn trước khi có công bố chính thức, tuy nhiên thực tế đã chứng mình rằng sự kết hợp đồng thời hai yếu tố thực thi pháp luật và nâng cao nhận thức hoàn toàn có thể giúp kiểm soát được nạn buôn bán da hổ, báo, như kết quả đã thu được đối với xương hổ.
Cá rạn san hô
 |
Báo cáo cũng đề cập đến nạn buôn bán các loài cá rạn san hô tại Hồng Kông và miền Nam Trung Quốc, thị trường nhập khẩu mặt hàng này lớn nhất thế giới để tiêu thụ trong các nhà hàng. Phần lớn các loại cá đó bị đánh bắt tại các rạn san hô nhiệt đới thuộc vùng “Tam giác san hô”, bao quanh bởi 3 nước Inđônêxia, Malaixia và Philíppin, nơi được coi là vùng trung tâm đa dạng sinh học rạn san hô của thế giới.
Trong giai đoạn 2000 – 2006, trung bình mỗi năm Hồng Kông nhập khẩu 15.000 tấn các loại cá rạn san hô, từ hơn 30 nước trên thế giới (chủ yếu từ In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lip-pin và Thái Lan). Hầu hết các loại cá này được đánh bắt từ tự nhiên. Nhu cầu về cá đang gia tăng tại Hồng Kông và sự phát triển thị trường tại các tỉnh Nam Trung Quốc đã làm giảm số lượng các loại cá này trong tự nhiên. Những lái buôn vì vậy cũng vươn xa hơn để tìm những nguồn hàng mới.
|
Hồi tháng 9 năm ngoái, Phi-lip-pin đã phát hiện và bắt giữ một tàu từ lục địa Trung Quốc cập cảng hàng hải quốc gia Tubbataha thuộc vùng biển Sulu, trung tâm đảo tam giác san hô, trên có chứa hàng tấn cá rạn san hô không có giấy phép, trong đó có 350 con cá hàng chài đầu to. Đây là loài có tên trong phụ lục II của CITES, chỉ được buôn bán khi có giấy phép |
Hồng Kông là nơi tiêu thụ lớn nhất các loài cá rạn san hô trên thế giới. Vì vậy, sự tham gia của Hồng Kông có ý nghĩa rất quan trọng đối với tính hiệu quả của các chiến dịch chống buôn bán ĐVHD.
Gỗ nhập khẩu
 |
Sự tăng trưởng ngoạn mục của ngành nhập khẩu gỗ vào Trung Quốc trong suốt thập kỉ trước, phần lớn ăn theo tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của nước này, cũng bị đưa ra xem xét. Các chuyên gia cho rằng nó đã gây một số ảnh hưởng không tốt đến các khu rừng lớn trên thế giới trong đó có vùng Viễn Đông Nga, Boóc-nê-ô và Đông Phi.
Năm 2005, Trung Quốc nhập khẩu tới 20 triệu m gỗ từ Nga, chiếm 58% tổng lượng gỗ nhập khẩu của Trung Quốc và gấp hơn 10 lần lượng gỗ nhập khẩu của Nga năm 1998. Chính sách của Trung Quốc là khuyến khích việc nhập khẩu gỗ, thể hiện bằng việc bãi bỏ thuế nhập khẩu gỗ khối và gỗ xẻ năm 2000, giảm thuế nhập khẩu các sản phẩm gỗ thành phẩm và bán thành phẩm từ 20% xuống còn 3% vào năm 2002. Các nước cung cấp gỗ chủ yếu cho Trung Quốc là Nga, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a.
Những quốc gia này đang phải đối mặt với vấn đề khai thác gỗ quá mức và bất hợp pháp. Các chuyên gia cho biết ít nhất 20% lượng gỗ tại Nga hiện đang bị khai thác phi pháp.
Để giảm bớt tình trạng này, trong năm qua, Trung Quốc tiếp tục duy trì những các hoạt động hướng dẫn để giúp người tiêu dùng và các cơ sở kinh doanh không mua gỗ và các sản phẩm bằng gỗ có nguồn bất hợp pháp, đống thời phát triển các tiêu chuẩn để phân loại xuất xứ gỗ. Bộ tiêu chuẩn này sẽ được ấn hành thành tài liệu tham khảo cho các quốc gia thành viên của Mạng lưới thương mại gỗ toàn cầu.
Năm 2006, TRAFFIC đã xuất bản một quyển sách tiếng Trung hướng dẫn nhận dạng các loại gỗ nhập khẩu từ Nga nhằm giúp các quan chức thi hành luật quản lý việc buôn bán gỗ hợp pháp và bền vững với Nga. Trong năm nay, TRAFFIC sẽ hỗ trợ việc hoàn thiện các điều luật về nhập khẩu gỗ từ các khu rừng thuộc Boóc-nê-ô và Đông Phi. Đây là những khu rừng đóng vai trò lớn đối với hệ đa dạng sinh học toàn cầu, đang chịu áp lực từ nhu cầu nhập khẩu gỗ của Trung Quốc.
| Thông đỏ là một nhóm cây có giá trị cao trong việc chữa bệnh ung thư tại trung Quốc. Nghiên cứu gần đây cho thấy Trung Quốc đã có những ảnh hưởng nhất định tới hoạt động buôn bán bất ổn định các loài cây này. Sự phát triển của ngành công nghiệp buôn bán các thành phần và chiết xuất từ thong đỏ là một trường hợp cụ thể cho thấy sự phát triển kinh tế một cách nhanh chóng và làm suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên cũng bị suy giảm tại nước này. Các loài cây này đang bị đe doạ do sự khai thác vỏ cây và lá theo vụ để sản xuất thuốc chữa bệnh ung thư. Mặc dù thực tế là vào năm 2004, bốn giống thông đỏ châu Á đã được liệt kê trong phụ lục II của công ước CITES. Trong vòng 10 năm qua, tỉnh Vân Nam, nơi phân bố tập trung thông đỏ của Trung Quốc đã bị mất 90% số lượng. Hiện Trung Quốc phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, chủ yếu từ một số nước như Theo nhận định của TRAFFIC, phương pháp nhân giống thông đỏ tại TQ bước đầu đã được thực hiện tuy vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu hiện tại. Trong thời gian tới, TQ cần cải thiện công nghệ chiết xuất góp phần giảm việc khai thác trái phép từ tự nhiên, đồng thời cải thiện chính sách, công tác kiểm tra và theo dõi nguồn nguyên liệu của ngành. Nếu như các cây được nhân tạo không thể sống sót thì áp lực đối với nguồn nguyên liệu sẽ vẫn tiếp diễn. |
Tê tê:
 |
Việc tiêu thụ tê tê tại Trung Quốc hiện bị đánh giá là thiếu bền vững, thể hiện qua sự suy giảm quần thể tê tê trong tự nhiên, khiến những kẻ buôn bán phải mở rộng phạm vi truy lùng để đáp ứng nhu cầu tê tê tại thị trường Trung Quốc. Người ta đã tiến hành một đánh giá nhanh 24 vụ buôn bán tê tê trong năm 2006, tổng cộng 1685 con tê tê và 1938 kg vẩy tê tê đã bị bắt giữ, cũng có nghĩa là gần 4000 con tê tê đã bị giết hại để thu được số vảy như vậy. Trong đó số, tê tê bị bắt giữ tại tỉnh Quảng Đông và tỉnh Quảng Tây chiếm 70%, còn lại tại một số tỉnh khác như Vân Nam, Phúc Kiến, Triết Giang và Hải Nam. Đa số tê tê có nguồn gốc từ các nước láng giềng, đặc biệt là Việt
Đây chỉ là những con số rất nhỏ so với thực tế. Tuy nhiên, khi so sánh với số liệu năm 2005: 10 vụ - bắt giữ 629 con và 469 kg vảy tê tê, thì thấy nạn buôn bán trái phép tê tê có chiều hướng gia tăng. Kết quả khảo sát cũng cho thấy càng mở rộng điều tra các vụ buôn bán tê tê tại các tỉnh phía Nam Trung Quốc thì thấy lượng tê tê bị bắt giữ càng nhiều hơn. Rất có thể các vụ buôn bán đã ảnh hưởng đến các nước có hệ đa dạng sinh học cao như Việt
Ngà voi:
 |
Hàng loạt vụ tịch thu ngà voi tại Trung Quốc trong năm 2006 cho thấy việc kiểm soát các vụ buôn bán bất hợp pháp vẫn còn là một thách thức đối với các nhà chức trách:
- 6 tháng đầu năm 2006, hải quan Thượng Hải phát hiện 13 vụ buôn bán ngà voi, tịch thu 16 chiếc ngà và các sản phẩm từ ngà voi như đồ trang sức, con dấu.
- 8 tháng đầu năm 2006, Hải quan Hàng Châu (tỉnh Triết Giang) đã bắt giữ 30 vụ - gấp đôi so với cùng kỳ năm 2005.
- Tháng 05/2006, Hồng Kông bắt giữ vụ buôn bán 4 tấn ngà voi - vụ lớn nhất tại Hồng Kông từ năm 1989.
- Tháng 07/2006, Đài Loan tịch thu 5 tấn ngà voi – số lượng vận chuyển ngà voi lớn nhất từ trước đến nay tại Đài Loan.
Vùng biên giới Trung Quốc giáp với khu vực Đông Dương, Nam Á, và Nga, và các cửa khẩu lớn như Thượng Hải, Quảng Châu chính là những điểm nóng về buôn bán ĐTVHD trái phép. Các nhà thi hành luật của Trung Quốc đang nỗ lực để kiểm soát những “vùng nhạy cảm” này.
Năm 2006, Trung Quốc thành lập “Mạng lưới Giám sát Buôn bán ĐTVHD”. Mạng lưới này đang phát triển các nhóm tình nguyện rộng khắp trên toàn lãnh thổ Trung Quốc nhằm hỗ trợ cơ quan chức năng phản ứng nhanh với tội phạm về ĐTVHD đồng thời đưa ra các cảnh báo sớm. Họ cũng đã tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng điều tra thị trường buôn bán ĐTVHD và cơ chế gửi thông tin cho các nhà chức trách.
Báo cáo cũng cho biết trong năm qua Trung Quốc đã có nhiều nỗ lực tham gia hợp tác khu vực và hợp tác quốc tế trong công tác chống nạn buôn bán trái phép ĐTVHD như hợp tác với các quốc gia vùng hạ lưu sông Mê Kông, phía Đông Hymalaia và tham dự các hội thảo khu vực, hội thảo do CITES tổ chức.
Trong năm 2006, Liên minh giám sát buôn bán ĐTVHD, thành viên gồm TRAFFIC, WWF và IUCN tại Trung Quốc, đã ra thông cáo chung về quy định mới của Trung Quốc về Nhập khẩu và Xuất khẩu các lòai ĐTVHD có nguy cơ tuyệt chủng, thông cáo này đề nghị chính phủ Trung Quốc lặp lại cam kết của mình về việc cấm buôn bán hổ từ tất cả các nguồn. Đồng thời, Liên minh đã tổ chức phân phát 30.000 tờ poster nâng cao nhận thức về bảo tồn lòai hổ trong các cộng đồng người Tây Tạng ở các tỉnh Thanh Hải, Tứ Xuyên, Vân Nam, Cam Túc và Tây Tạng. Năm 2007, Liên minh sẽ tập trung vào sự kiện Olympic Bắc Kinh – 2008 để kêu gọi việc mua bán ĐTVHD hợp pháp và bền vững ở Trung Quốc.
