ThienNhien.Net – Sáng 7/8, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã tổ chức hội thảo khoa học chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện. Nhiều chuyên gia cho rằng các chính sách về luật pháp cần có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng để việc triển khai thực hiện hiệu quả hơn, tránh quy định chung chung …không biết đâu là lần.
Bỏ hậu thẩm định ĐTM vì không hiệu quả
TS Mai Thanh Dung, Cục trưởng Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) cho hay, thời gian qua không ít trường hợp chủ dự án đã giao khoán, phó mặc cho tư vấn môi trường thực hiện ĐTM, trong khi trách nhiệm pháp lý đối với nội dung ĐTM thuộc về chủ dự án, dẫn đến kết quả thực hiện ĐTM không sát với kịch bản đầu tư của dự án.
Trong năm năm qua đã có khoảng 100 dự án không được Hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM của Bộ Tài nguyên và Môi trường thông qua trong lần đầu thẩm định do địa điểm thực hiện không phù hợp về phương diện môi trường hoặc không có biện pháp thích đáng để phòng ngừa, giảm thiểu các tác động xấu của dự án đối với môi trường như dự án Mở rộng mỏ than Na Dương (Lạng Sơn); Dự án lấn biển (Hải Phòng)…
Luật Bảo vệ môi trường hiện tại mới chỉ quy định chung về ĐTM làm giảm ý nghĩa và hiệu quả của công tác này. Bên cạnh đó, đối tượng phải đăng ký cam kết bảo vệ môi trường (CBM) trong luật cũng không rõ ràng, thậm chí là không phù hợp nên khó cho công tác thi hành.
Điều kiện tổ chức tư vấn ĐTM mới chỉ quy định chung chung, không có cơ sở để quy định các điều kiện năng lực tư vấn. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhiều báo cáo ĐTM quá kém về chất lượng. Trong khi đó việc xem xét, thẩm định báo cáo ĐTM của các dự án gây tổn thất tài nguyên thiên nhiên thường gặp khó khăn do không có tiêu chí cụ thể ở mức độ nào thì chấp nhận được.
PGS.TS Bùi Cách Tuyến, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, trong dự án Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi vẫn giữ quy định hai bước lập ĐTM với các dự án phức tạp, cần lập báo cáo đầu tư và xin chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đề nghị bỏ quy định hậu thẩm định ĐTM vì trong thời gian vừa qua, chỉ có chưa đến 10% dự án có ĐTM được hậu thẩm định. Và dù không có công tác hậu thẩm định thì các dự án vẫn… hoạt động.
Trong ba năm gần 25.000 vụ vi phạm pháp luật về môi trường
Đại tá Nguyễn Sỹ, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm về môi trường cho hay, từ năm 2010 đến nay trên toàn quốc đã phát hiện, xử lý gần 25.000 vụ vi phạm pháp luật về môi trường, trong đó khởi tố trên 350 vụ, gần 400 đối tượng, xử phạt vi phạm hành chính gần 200 tỷ đồng.
Cụ thể trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng cơ bản và môi trường đô thị, có khoảng 60% lượng nước thải hàng ngày từ các khu, cụm công nghiệp được xả thẳng ra nguồn tiếp nhận không qua xử lý đã gây ô nhiễm nguồn nước đặc biệt tại các lưu vực sông Đồng Nai, sông Cầu, sông Nhuệ, sông Đáy.
“Khoảng 70% các doanh nghiệp trong các khu công nghiệp không có hệ thống bảo vệ môi trường, xử lý nước thải hoàn hảo. 30% có hệ thống hoàn hảo nhưng có thực hiện hay không thì cũng …chưa biết thế nào. 100% làng nghề vi phạm quy định về bảo vệ môi trường”, Đại tá Sỹ cho biết.
Trong lĩnh vực quản lý và khai thác lâm sản, khoáng sản, động vật hoang dã phát hiện cũng có đến hơn 6000 vụ vi phạm. Nạn chặt phá rừng, vận chuyển trái phép gỗ, cướp gỗ, chống người thi hành công vụ gây phức tạp tình hình an ninh trật tự ở nhiều địa phương như Quảng Bình, Quảng Nam, Bình Thuận…
Điều đáng nói là số vụ vi phạm về quản lý động vật hoang dã quý hiếm hàng năm đã được phát hiện và xử lý chưa đạt 50% so với thực tế đã và đang xảy ra. Ngoài ra tình trạng vi phạm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, xuất nhập khẩu và quản lý chất thải nguy hại, vi phạm tại các làng nghề cũng có nhiều diễn biến phức tạp.
Không chỉ có tình trạng vi phạm trong những lĩnh vực này mà việc quản lý chất thải tại khu dân cư là một trong những vấn đề bức xúc hiện nay. Việc đầu tư trang bị vệ sinh môi trường (thùng chứa rác) tại các điểm công cộng, khu dân cư còn hạn chế đặc biệt là các vùng nông thôn nên hiện tượng xả rác bừa bãi, mất vệ sinh công cộng khá phổ biến làm tăng chi phí thu gom, xử lý, phân loại…
Nhiều dự án phân loại rác tại nguồn triển khai tại một số thành phố lớn nhưng có tình trạng “đầu voi, đuôi chuột” do ý thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường còn kém hoặc phân loại tốt nhưng người đi thu gom lại gom chung làm mất ý nghĩa của việc phân loại rác tại nguồn.
Đại tá Nguyễn Sỹ đề nghị cơ quan lập pháp xem xét kỹ để cho ra những văn bản pháp luật dễ thực hiện, triển khai trên thực tế. Hiện nay các văn bản Luật hiện nay như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Hình sự…còn quy định chung chung khiến cho việc khởi tố hình sự gặp khó khăn. Luật Hình sự vẫn chưa có hướng dẫn thế nào là vi phạm nghiêm trọng, vi phạm rất nghiêm trọng và kỳ lạ là Luật chưa hướng dẫn xong, chưa kịp thực hiện thì đã lại ….sửa rồi”.
