Tại huyện Dĩ An (Bình Dương), theo thống kê ban đầu của Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh, trung bình mỗi ngày rác thải công nghiệp của huyện vào khoảng 30 tấn/ngày. Điều đáng quan tâm là mới chỉ có số ít cơ sở sản xuất, doanh nghiệp chấp hành các quy định về môi trường trong quá trình hoạt động sản xuất, còn số đông chưa đầu tư hệ thống xử lý chất thải hoặc có đầu tư nhưng không vận hành (vì chi phí cao). Tình trạng ô nhiễm môi trường từ các bãi than tại xã Bình Thắng, huyện Dĩ An là một điển hình gây bức xúc.
Phải ăn cơm trong mùng vì ô nhiễm
Gần hai năm nay, người dân ở ấp Ngãi Thắng, xã Bình Thắng phải gồng mình sống chung với cảnh ô nhiễm môi trường do bụi than từ các bãi than đá đang hoạt động tại đây. Trại cá giống Bình An (địa chỉ 33/8 ấp Ngãi Thắng, do anh Nguyễn Thành Biên làm chủ) là một trong những cơ sở chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của tình trạng ô nhiễm này. Mặc dù trại cá nằm cách bãi than Ngọc Huyền trên 50m nhưng hầu như các lồng chứa cá giống của gia đình anh Biên đều bị bụi than bám thành từng mảng trên miệng lưới. Anh Biên lo lắng nói: “Gia đình tôi đã đầu tư hơn 300 triệu đồng để mua cá giống, nếu tình trạng này cứ kéo dài thì cá giống sẽ bị ngộp do thiếu oxy, thiệt hại về kinh tế là rất lớn”.
Đáng ngại nhất là mọi sinh hoạt trong gia đình đều bị ảnh hưởng do bụi than đá gây ra. Hàng ngày, gia đình anh Biên không dám mở cửa nhà do sợ bụi than bay vào làm ảnh hưởng đến sức khỏe gia đình. Vậy mà bụi than vẫn bám đầy trên những song cửa, nền nhà, vào trong cả tủ quần áo.
Đưa tay quẹt thử trên mặt ghế đặt trong phòng khách đã được đóng chặt cửa, thì ngay lập tức bàn tay bị dính đầy bụi than, trên mặt ghế bụi in rõ dấu bàn tay. Ngay cả chiếc lồng bàn đậy thức ăn cũng được quấn băng keo chằng chịt để bụi không lọt vào thức ăn. Ông Ba, cha của anh Biên bức xúc cho biết: “Năm nay tôi đã trên 80 tuổi nhưng mỗi bữa cơm vợ chồng tôi phải dọn cơm vào mùng ăn để tránh bụi than, cho dù gặp lúc trời oi, không khí nóng hừng hực cũng phải cố chịu đựng vì không còn cách nào khác”.
Ngay cả những hộ cách xa bãi than gần 200m vẫn không tránh khỏi tình trạng này. Các hộ dân cho biết, buổi tối là thời điểm các bãi tiến hành cà than nên không khí rất ngột ngạt, khó chịu do mùi của than và bụi than cứ theo gió bay thẳng vào mắt, mũi. Tội nhất là trẻ em, không chịu được mùi cay của khí than và bụi than nên không ngủ được.
Ông Sĩ Tấn Sinh, ở địa chỉ 28/7 ngao ngán nói: “Không khí ngột ngạt đến mức ở trong nhà mà cứ ngỡ đang ở trong cái kho, còn thức ăn thì nấu buổi nào ăn buổi đó, nếu để lại thì y như rằng bụi than sẽ đóng thành một màu xám đen trong đồ ăn thức uống”.
Khu câu cá giải trí cầu Bà Khâm do ông Sĩ Tấn Sinh làm chủ, mở cửa hoạt động từ đầu năm 2008 đến nay nhưng luôn vắng bóng khách. Do nằm cạnh bãi than nên các ao cá và tôm tại đây đều bị ô nhiễm không thể sống được. Trên mặt nước, các ao lúc nào cũng lợn cợn những bụi than đen xì, bốc mùi khó chịu, ông Sinh chua xót nói: “Để duy trì hoạt động kinh doanh, gia đình phải mua cá, tôm bên ngoài rồi thả vào ao, nhưng nếu cứ tình trạng kinh doanh ế ẩm như hiện nay thì sẽ khó mà duy trì việc kinh doanh”.
Tự tiện xay than gây ô nhiễm
Theo thống kê, hiện nay, xã Bình Thắng có 5 doanh nghiệp khai thác than đang hoạt động, tập trung nhiều nhất ở ấp Ngãi Thắng với 3 cơ sở. Về mặt pháp lý thì các cơ sở này được Sở Kế hoạch – Đầu tư cấp phép hoạt động với chức năng là kho chứa than đá, nhưng trên thực tế hầu hết các bãi than tại xã đều xay than đá tại chỗ gây tiếng ồn ảnh hưởng đến cuộc sống người dân và gây ô nhiễm môi trường.
Trung bình một bãi than rộng khoảng 1.000m2, được che chắn xung quanh bằng những tấm tole cao khoảng 3m. Từ bên ngoài nhìn vào dễ dàng nhìn thấy những đóng than to cao tới 10m, nhưng không được che đậy. Vì thế chỉ cần một cơn gió nhẹ cũng đủ làm thổi tung những bột than vào không trung và những người đi đường, những hộ dân sinh sống gần bãi than là người sẽ hít vào những bụi than độc hại đó.
Một điểm đáng lưu ý khác, do đặc điểm địa chất của xã Bình Thắng khó khoan được giếng trong khi hệ thống nước mạng chưa được đầu tư rộng khắp trên địa bàn xã, nên hầu hết hộ dân ấp Ngãi Thắng phải sử dụng nguồn nước từ nhánh sông Đồng Nai chảy qua địa phận xã, những tháng trời mưa nguồn nước sông thường không bảo đảm an toàn vệ sinh nên người dân tận dụng nước mưa để sinh hoạt ăn uống giặc giũ. Tuy nhiên với tình trạng bụi than bám đầy trên mái nhà thì việc hứng nước mưa để sử dụng là không bảo đảm an toàn cho sức khỏe.
Nguồn nước bị ô nhiễm, môi trường không khí không trong lành do hoạt động sản xuất than đá đang làm cho cuộc sống của người dân ấp Ngãi Thắng bị ảnh hưởng nặng nề. Rất mong chính quyền các cấp và các ngành có liên quan nhanh chóng xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường do các bãi than đá gây ra nhằm trả lại môi trường sống trong lành cho nhân dân ấp Ngãi Thắng.
