Ở xã Thanh Hải (Thanh Liêm, Hà Nam), để đánh giá giàu/nghèo người ta thường căn cứ vào bể nước sạch to/nhỏ, bởi lâu nay người dân vẫn phải thường xuyên sử dụng nước sông Đáy đã bị ô nhiễm làm nước sinh hoạt
Năm nay, những cơn mưa đầu mùa về muộn hơn đã khiến hàng trăm hộ dân tại các thôn Hiếu Thượng, Hiếu Trung, Hiếu Hạ… xã Thanh Hải (Thanh Liêm – Hà Nam) rơi vào tình trạng “thiếu nước sạch”.
Ông Phạm Bá Hùng, một người dân, bức xúc cho biết: “Khoảng chục năm trở lại đây, nước sông Đáy ô nhiễm, nhưng bà con chúng tôi phải thường xuyên sử dụng nguồn nước bẩn ấy làm nước sinh hoạt”.
Để chứng minh cho lời nói, ông dẫn khách men theo con đường làng tới thăm một số hộ gia đình trong thôn và cho biết ở đây nhà nào cũng ở trong tình trạng thiếu nước sạch. Gia đình anh Phạm Thành Kỷ, ngoài bể chứa nước chưa đầy một khối, chỉ dùng để làm nước ăn uống; còn tắm, giặt, rửa ráy… gia đình anh phải thường xuyên ra sông Đáy gánh nước về lọc qua để dùng. Anh Kỷ cho biết, không chỉ riêng gia đình anh mà nhiều hộ gia đình khác trong thôn cũng vậy.
Một bể chứa nước mưa 15 mét khối, dùng cho một hộ gia đình 5 khẩu, chỉ ăn và rửa mặt, thì tạm đủ. Nhưng số hộ gia đình có bể lớn chỉ đếm trên đầu ngón tay. Những nhà không có bể lớn thì thường phải đi xin nước ăn, không xin được thì đành dùng nước sông, nước giếng ô nhiễm.
Lâu nay, nhiều hộ gia đình ở Thanh Hải vẫn dùng nước mưa để ăn, uống ngoài ra còn có nước giếng đào, giếng khoan để sinh hoạt. Nhưng khoảng gần chục năm trở lại đây, nước sông Đáy ô nhiễm đã ngấm vào, làm ô nhiễm luôn cả hệ thống nước ngầm, nên nước giếng cũng không thể sử dụng được.
Anh Đào Xuân Danh cho biết: Giếng khoan nhà anh đã dùng được tám năm nay, nhưng vài năm trở lại đây tự nhiên không dùng được nữa, nước bơm lên có váng vàng, mùi hôi tanh, lọc rồi nhưng không khử được. Giếng của gia đình anh Đinh Văn Hân cùng một số hộ khác cũng ở trong trường hợp tương tự. Giếng khoan không sử dụng được, giếng đào cũng vậy, nước đun có váng, mùi tanh, bơm lên để vài tiếng là ngả vàng.
Vào mùa khô nước mưa thiếu, hơn nữa nước sông Đáy càng trở lên ô nhiễm hơn, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, cộng đủ thứ rác rưởi khác, nước bẩn, ô nhiễm nhưng vẫn phải dùng vì không biết lấy nước ở đâu.
Vì thế, tại Thanh Hải, đặc biệt là các thôn dọc theo sông Đáy như Hiếu Thượng, Hiếu Hạ… chuyện tích góp tiền xây bể được người dân luôn coi trọng. Thậm chí ở đây người ta không đánh gia sự giàu có bằng sự sung túc của tiền bạc mà là chuyện nhà nào có bể to hơn nhà nào. Hay có nhà dùng cả tiền cho vay phát triển kinh tế để xây bể.
Theo ông Nguyên Trung Phong- Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã Thanh Hải, đây là vấn đề bức xúc của địa phương nhiều năm nay nhưng hiện tại trên địa bàn vẫn chưa xây dựng được trạm cấp nước tập trung nào. Nguồn nước chủ yếu được sử dụng trong sinh hoạt là từ nước mưa, giếng và từ sông Đáy. Toàn xã hiện có 60 – 70% sử dụng nước hợp vệ sinh nhưng ông Phong nhấn mạnh không có nghĩa là nước sạch, đặc biêt tại 3 thôn Hiếu Thượng, Hiếu Hạ, Hiếu Trung có tỷ lệ người sử dụng nước không hợp vệ sinh, nước ô nhiễm chiếm 70%.
Về lâu dài UBND xã đã có kiến nghị lên phía UBND tỉnh để có biện pháp hỗ trợ thích hợp. Phía UBND tỉnh cũng đã có đề án xây dựng trạm cung cấp nước sạch trên địa bàn xã theo phương thức tỉnh hỗ trợ 60% doanh nghiệp 40% kinh phí. Tuy nhiên dự án này vẫn nằm trên giấy tờ, phải mất một vài năm nữa mới có thể triển khai(?)
Thanh Hải nằm dọc theo quốc lộ 1A, có địa thế một bên là núi một bên là đồng bằng, có sông Đáy chảy qua. Kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, không có nghề phụ nên đời sống của người dân rất khó khăn. Một số hộ dân trước kia làm nghề chài lưới, phát triển chăn nuôi cá lồng nhưng nước sông ô nhiễm, cá chết nên cũng đành bỏ nghề. Vì thế, việc người dân tự mua các trang thiết bị lọc nước là rất khó khăn.
Ông Hoàng Trung Phong bày tỏ: “Dòng sông Đáy ô nhiễm làm ảnh hưởng xấu đến sản xuất sinh hoạt của người dân, mong Nhà nước sớm có chủ trương chính sách kiềm chế ô nhiễm và đầu tư xây dựng nhiều trạm cung cấp nước sạch cho nhân dân vùng ven sông Đáy”. Đây cũng là mong muốn của người dân xã Thanh Hải nói chung./.
