Các nhà khoa học tại Đại học California, Hoa Kỳ vừa phát triển một ứng dụng web mới nhằm xếp hạng nguy cơ dịch bệnh lây truyền từ động vật hoang dã sang người.
Ứng dụng mới mang tên SpillOve, là một công cụ nguồn mở đánh giá các virus có nguồn gốc từ động vật hoang dã mới được phát hiện về khả năng lây truyền bệnh từ vật chủ là động vật hoang dã sang người. Jonna Mazet, nhà dịch tễ học tại Trường Y khoa Thú y UC Davis đã đưa ra ý tưởng này cùng với nhà nghiên cứu về bệnh động vật hoang dã Zoe Grange.
SpillOver được lấy cảm hứng từ các đánh giá rủi ro được sử dụng bởi các ngân hàng và công ty bảo hiểm, chúng tạo ra một điểm số “giống như tín dụng” đối với virus bằng cách xem xét các yếu tố rủi ro chính và lập danh sách theo dõi những virus gây ra mối đe dọa tiềm ẩn lớn nhất đối với sức khỏe con người.
SpillOver sử dụng các báo cáo về trình tự virus động vật mới được thu thập bởi dự án dự báo do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ điều hành từ năm 2009 đến 2019.
Trong khi các công cụ xếp hạng virus trước đây bị hạn chế về số lượng hoặc loại virus được phân tích với các yếu tố nguy cơ được xem xét chỉ ở mức tối thiểu thì SpillOver xem xét 32 yếu tố nguy cơ về virus và vật chủ, bao gồm môi trường liên quan và hành vi của con người, các tác giả giải thích.
Theo các nhà khoa học, mặc dù ước tính có hơn 500.000 virus từ động vật có khả năng lây lan từ động vật sang người nhưng rủi ro do mỗi loại virus gây ra không giống nhau. Điều này là do sự lan tỏa bị ảnh hưởng bởi môi trường liên quan và hành vi của con người.
Đứng đầu danh sách virus nguy hiểm là 12 mầm bệnh đã biết ở người, trong đó SARS CoV-2 hiện đứng thứ hai trong số 887 loại virus được phân tích. Sở dĩ virus này không thể khẳng định vị trí số một “vì thiếu tư liệu lịch sử giám sát động vật hoang dã quy mô lớn, thông tin chính về SARS-CoV-2 vì vậy vẫn là một ẩn số”.
“Cần thêm nhiều dữ liệu để ước tính chính xác nguy cơ lây lan của SARS-CoV-2 và các loại virus mới phát hiện khác, chẳng hạn như số lượng và phạm vi của loài vật chủ, sự phân bố địa lý của vật chủ, kiểu môi trường nơi vật chủ sinh sống”, các nhà nghiên cứu cho biết thêm.
Bà Grange lập luận việc tạo ra danh sách theo dõi các loại virus mới được phát hiện bằng ứng dụng web này sẽ giúp các nhà khoa học ưu tiên chúng để xác định đặc tính, giám sát và can thiệp giảm thiểu rủi ro.
“Mục đích là lấp đầy khoảng trống thông tin xung quanh những phát hiện virus mới để từ đó xếp hạng nguy cơ lây lan từ các virus mới được phát hiện cũng như bắt đầu hiểu được khả năng gây đại dịch của chúng”, bà Mazet cho biết.
Theo các nhà nghiên cứu, điểm mạnh của SpillOver là một công cụ mã nguồn mở cung cấp một nền tảng sống động cho việc xếp hạng rủi ro lan tỏa đang diễn ra.
“Công cụ này nhằm bắt đầu một cuộc trò chuyện toàn cầu sẽ cho phép chúng tôi vượt xa cách chúng tôi nghĩ về việc xếp hạng virus trong quá khứ và cho phép hợp tác khoa học trong thời gian thực để xác định sớm các mối đe dọa mới”, bà Mazet nói thêm.
Cũng theo bà, SpillOver thu hút và cho phép các nhà khoa học phát hiện ra virus hợp tác trong khuôn khổ Một sức khỏe – chương trình không chỉ tập trung vào các đặc điểm của virus mà còn hướng tới tất cả các trường hợp tại các khu vực có nguy cơ cao phát sinh dịch bệnh. Điều này cho phép công cụ trở thành chất xúc tác để nhanh chóng xác định và xếp hạng các loại virus mới được phát hiện cùng cơ chế lây truyền của chúng từ động vật và con người.
Hoàng Mai (Theo Independent)
