ThienNhien.Net – Dẫn chúng tôi đi xem khu vực lòng hồ bị bồi lấp, khiến việc phát điện của nhà máy phải tạm dừng gần 50 ngày, Phó giám đốc Công ty cổ phần Thủy điện Hồ Bốn – Lã Văn Kính ngao ngán: Báo cáo, tổ chức họp bàn giữa các cơ quan liên quan mấy lần rồi, nhưng đến nay, công ty vẫn đang tiếp tục…chờ đợi.
Công trình Thủy điện Hồ Bốn (cổ đông chính là Tổng công ty Điện lực Miền Bắc) được xây dựng trên địa bàn xã Hồ Bốn, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái. Nhà máy có công suất 18MW, đã hoàn thành công tác đầu tư xây dựng vận hành thương mại từ ngày 22/3/2012.
Theo Phó giám đốc Lã Văn Kính: Vượt qua những khó khăn ban đầu, năm 2012, công ty đã phát 46 triệu kWh, với tổng doanh thu là 43 tỉ đồng, năm 2013, phát 73,4 triệu kWh, doanh thu 76 tỉ đồng. Hiện, công ty là 1 trong những doanh nghiệp nộp ngân sách đứng đầu huyện Mù Cang Chải, góp phần không nhỏ vào phát triển kinh tế của của một huyện vùng sâu còn nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, sau khi Thủy điện Hồ Bốn vận hành thương mại không lâu, quá trình thi công Dự án Thủy điện Khao Mang (do Công ty TNHH Xuân Thiện Yên Bái làm chủ đầu tư) phía thượng nguồn đã khiến đất đá, chất thải rắn từ việc san gạt mặt bằng của đơn vị này thi nhau đổ xuống suối Nậm Kim. Ngày 22/7/2012, lũ lớn về đã kéo trôi toàn bộ lượng đất đá thải trên, vùi lấp hoàn toàn cửa nhận nước, lượng bùn đất lòng hồ và cống xả cát cao vượt thiết kế 10 m, gây mất an toàn nghiêm trọng cho hệ thống hồ chứa nước và đập bê tông đầu mối của Nhà máy thủy điện Hồ Bốn, khiến nhà máy phải dừng phát điện từ 23/7/2012 đến 4/9/2012.
Bức xúc trước sự việc này, Công ty Cổ phần Thủy điện Hồ Bốn đã có nhiều văn bản báo cáo Sở Công Thương, Sở Tài nguyên và Môi trường Yên Bái cũng như làm việc với Công ty TNHH Xuân Thiện, yêu cầu công ty này đổ thải theo đúng quy định và bồi thường thiệt hại cho Công ty CP thủy điện Hồ Bốn. Nhưng mọi việc vẫn chìm trong im lặng! Dự án Thủy điện Khao Mang tiếp tục thi công, bất chấp những lo ngại của Thủy điện Hồ Bốn.
Năm 2013, mặc dù thiệt hại không lớn như năm 2012, nhưng Công ty CP Thủy điện Hồ Bốn cũng đã phải chi ra hơn 800 triệu đồng để thanh thải lòng hồ, tạo bụng chứa và đảm bảo dung tích hữu ích để đảm bảo vận hành an toàn cho nhà máy.
Cùng với cán bộ Nhà máy Thủy điện Hồ Bốn đi dọc suối Nậm Kim, đập vào mắt chúng tôi là hình ảnh đất đá đổ xuống suối nham nhở, tại một số vị trí, dòng suối còn bị thu hẹp do lượng đất đá, chất thải rắn từ các vị trí thi công công trình thủy điện Khao Mang đổ xuống. Phó giám đốc Lã Văn Kính cho biết: Giữa tháng 7/2014, do ảnh hưởng của cơn bão số 2, một lượng lớn bùn đất, đá, rác thải đã theo suối Nậm Kim trôi xuống và bồi lấp toàn bộ lòng hồ Nhà máy Thủy điện Hồ Bốn. Mặc dù Hồ Bốn đã rất cố gắng, nhưng việc thanh thải chỉ đạt 60-70% khối lượng bồi đắp. Nhà máy đã phải dừng phát điện 14 ngày (từ 19/7 đến 2/8), kéo theo sản lượng điện tổn thất do dừng phát khoảng 6 triệu kWh, thiệt hại ước tính gần 4 tỷ đồng.
Ngày 3/8, Hồ Bốn tiếp tục phát điện, nhưng “niềm vui ngắn chẳng tày gang”, chỉ sau 10 ngày phát điện trở lại, lúc 6h55 phút ngày 13/8, Nhà máy thủy điện Hồ Bốn lại buộc phải dừng phát điện cả 3 tổ máy do bùn đất đổ về lấp toàn bộ lòng hồ và cửa lấy nước, khối lượng đất, đá, bùn, cát gây bồi lấp lòng hồ ước khoảng 400.000 m3… Sự cố này, khiến Hồ Bốn phải ngừng phát điện 32 ngày (từ 13/8 đến 13/9), sản lượng điện tổn thất do dừng phát khoảng 12 triệu kWh, doanh thu thiệt hại khoảng 7 tỷ đồng, chi phí thanh thải khoảng 1 tỷ đồng.
Được biết, để giải quyết vấn đề đổ thải chưa đúng quy định của Dự án Thủy điện Khao Mang, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất của Nhà máy Thủy điện Hồ Bốn, ngày 28/8, tỉnh Yên Bái đã tổ chức họp với các đơn vị có liên quan; tiếp đó ngày 15/9, đoàn kiểm tra bao gồm Sở Công Thương, Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh Yên Bái, UBND huyện Mù Cang Chải… đã có cuộc tổng kiểm tra tại thực tế để xem xét tình hình.
Ngày 26/9, khi chúng tôi đến làm việc tại Nhà máy thủy điện Hồ Bốn, cán bộ quản lý nhà máy cho biết, nhà máy đã phát điện trở lại từ ngày 14/9. Tuy nhiên, nguy cơ bồi lấp đang tiếp tục rình rập, cùng những tổn thất nặng nề do ảnh hưởng của đất đá, chất thải rắn từ phía dự án Khao Mang trên thượng nguồn đổ về trong suốt từ năm 2012 trở lại đây, đặt thủy điện Hồ Bốn trước tình trạng sản xuất bấp bênh, không hoàn thành nghĩa vụ trả nợ cho các bên ngân hàng và các đối tác khác. “Hiện Thủy điện Hồ Bốn đang rơi vào tình cảnh rất khó khăn về tài chính. Chúng tôi mong nhận được sự chỉ đạo, can thiệp kịp thời của UBND tỉnh Yên Bái, Sở Công Thương, Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh Yên Bái, UBND huyện Mù Cang Chải và Công ty TNHH Xuân Thiện Yên Bái để nhận được bồi thường thiệt hại kịp thời. Đồng thời, yêu cầu Công ty TNHH Xuân Thiện Yên Bái xác định vị trí đổ thải đúng quy định thay vì đổ thải trực tiếp xuống lòng suối Nậm Kim như hiện nay” – Phó Giám đốc Lã Văn Kính đề nghị.
