ThienNhien.Net – Ngày 12/4, Tổ chức Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) đã có ý kiến chính thức nhận xét, phản biện báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A được quy hoạch xây dựng phía thượng nguồn hệ thống sông Đồng Nai.
VRN đề nghị các bộ ngành trung ương và chính quyền địa phương khẩn trương tiến hành rà soát lại quy hoạch thủy điện trên sông Đồng Nai và loại bỏ dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A ra khỏi quy hoạch vì lý do hai dự án này không đảm bảo các nguyên tắc pháp luật, chủ trương và gây tác động sâu rộng đối với môi trường và xã hội.
Vi phạm Luật đa dạng sinh học
Trong quá trình xem xét, phân tích đối với bản đánh giá tác động môi trường (ĐTM cả lần 1 và lần 2) đối với hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A, các nhà khoa học của tổ chức Mạng lưới sông ngòi Việt Nam cho rằng, hai dự án trên đã vi phạm Luật Đa dạng sinh học. Theo Luật Đa dạng sinh học số 20/2008/QH12, trong Điều 7 đã ghi rõ những hành vi bị nghiêm cấm về đa dạng sinh học, trong đó có việc “xây dựng công trình, nhà ở trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của khu bảo tồn, trừ công trình phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh”. Theo đó, hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A không phải là công trình phục vụ mục đích quốc phòng an ninh, nên việc xây dựng hai dự án trên đã vi phạm Điều 7 Luật Đa dạng sinh học.
Ngoài ra, VRN cũng cho rằng, việc quy hoạch xây dựng thuỷ điện là thuộc quy hoạch ngành, do đó phải ưu tiên quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học. Ở đây, vườn Quốc gia Cát Tiên là quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học đã được quy hoạch chung cho cả nước. Do đó việc điều chỉnh đất của Vườn Quốc gia Cát Tiên để làm thuỷ điện là vi phạm Điều 11 Luật Đa dạng sinh học.
Theo quy hoạch, hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A được xây dựng trên dòng chính của sông Đồng Nai do Công ty Cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai làm chủ đầu tư với tổng công suất 240MW. Khi xây dựng, hai nhà máy thuỷ điện này sẽ làm ngập một diện tích rừng rất lớn, trong đó đặc biệt chiếm dụng 170ha rừng thuộc Vườn Quốc gia Cát Tiên. Các chuyên gia và những nhà làm công tác bảo tồn lo ngại, nếu hai công trình trên triển khai xây dựng sẽ không những làm tác động xấu đến môi trường sinh thái mà còn ảnh hưởng đến hàng loạt vấn đề về kinh tế – xã hội, văn hóa của các địa phương và nhiều tộc người xung quanh khu vực trên.
Hàng loạt các vấn đề mà báo cáo ĐTM không đề cập tới
Tổ chức VRN cho rằng, các nhà khoa học của tổ chức này đã nghiên cứu kỹ và thận trọng đối với bản ĐTM lần hai đối với hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A, tuy nhiên có hàng loạt vấn đề chính, gây ảnh hưởng lớn nhưng ĐTM lại không đề cập tới.
Các nhà khoa học cho rằng, trong ĐTM lần 2 của hai dự án thuỷ điện trên đã không có bản đồ thể hiện tọa độ các điểm lấy mẫu. Nhóm thực hiện ĐTM đã không thể hiện tuyến khảo sát, số lượng thu mẫu, thời gian điều tra và phương pháp phân tích. Ngoài ra trong báo cáo cũng không xác định được khi một hay nhiều loài cá thể bị tác động sẽ dẫn đến sự tác động hay suy giảm những loài khác. Việc xây dựng hồ chứa lớn và đập thuỷ điện sẽ trực tiếp chia cắt con đường di cư của những cá thể nguy cấp và tác động nghiêm trọng này sẽ không thể nào phục hồi và đảo ngược được. Đây là một trong những nguy cơ mất mát lớn liên quan đến tính đa dạng sinh học của Vườn Quốc gia Cát Tiên, địa danh đang được UNESCO xem xét công nhận là “di sản thiên nhiên thế giới”.
Ngoài ra, trong báo cáo ĐTM của hai dự án thuỷ điện trên cũng nêu: việc bảo tồn thực vật rừng sẽ được chủ dự án thực hiện bằng cách trồng cây tại khu vực cấp đất tạm thời và làm giàu thêm các loài sống trong rừng. Tuy nhiên trong những phần còn lại của báo cáo lại không có luận cứ nào cho thấy đã có vị trí diện tích đất dự trữ cho việc trồng lại rừng và cũng không có bản cam kết nào của Ban quản lý Vườn Quốc gia Cát Tiên và UBND 3 tỉnh quanh dự án là đã có hơn 372ha đất trống dành riêng cho Tập đoàn Đức Long Gia Lai thực hiện chương trình trồng lại rừng.
Bên cạnh đó, hàng loạt các vấn đề mà giới khoa học còn nghi ngại như, tính đa dạng sinh học sẽ bị ảnh hưởng và mất vĩnh viễn mà không phục hồi được; vấn đề tính toán về thuỷ văn, đặc biệt là ảnh hưởng về dòng chảy của dòng chính sông Đồng Nai phía hạ lưu; vấn đề ảnh hưởng đến văn hoá, xã hội của dự án; vấn đề về tính khả thi của các giải pháp ứng phó với hàng loạt các sự cố…
Đặc biệt, các nhà khoa học của tổ chức VRN hết sức quan ngại về khả năng rò rỉ chất độc hoá học trong lòng đất vào nguồn nước. Trong thời kỳ chiến tranh, vùng đất trên lưu vực sông Đồng Nai là một trong những nơi bị rải chất khai quang và các chất độc hoá học khác. Các độc chất này lưu lại rất lâu trong đất. Khi hình thành các hồ chứa, mực nước ngầm trong khu vực sẽ dâng cao và có nhiều khả năng làm hòa tan các độc chất hoá học, hay sự phá rừng làm lòng hồ sẽ phóng thích các hoá chất được lưu giữ gây ô nhiễm nguồn nước và có thể gây ra những ảnh hưởng về sức khoẻ cho người dân vùng hạ lưu.
VRN khẳng định, hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A nếu được triển khai xây dựng sẽ gây ra những tác động và tổn thất lớn cho môi trường và sẽ để lại hậu quả cho xã hội mà khó có thể khắc phục. Trong khi đó, trong báo cáo ĐTM còn rất nhiều lỗ hổng, vi phạm các quy định pháp luật hiện hành liên quan tới bảo vệ vườn quốc gia, đa dạng sinh học và chưa đưa ra các giải pháp giảm thiểu, khắc phục phù hợp. Do đó, VRN cho rằng, với ĐTM trên, chưa thể đủ điều kiện xem xét thông qua để làm cơ sở tiến hành xây dựng hai dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A. VRN cũng đề nghị Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội giám sát đối với hai dự án trên, đồng thời báo cáo trước Quốc hội để các đại biểu thảo luận về tính pháp lý của hai dự án thuỷ điện trên trong kỳ họp sắp tới.
Theo Sỹ Tuyên/TTXVN, 12/04/2013
|
Chưa thông qua báo cáo ĐTM Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A Đây là khẳng định của Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Lê Kế Sơn tại buổi họp thường kỳ Quý I/2013 của Bộ Tài nguyên và Môi trường diễn ra sáng 12/4 tại Hà Nội. Cũng theo ông Lê Kế Sơn, bộ đã nhận được bản báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Dự án Thủy điện Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A. Tuy nhiên, do còn sơ sài, thiếu thông tin nên Bộ chưa thông qua. Hội đồng thẩm định đã yêu cầu chủ đầu tư đánh giá lại tác động của dự án đối với Vườn quốc gia Cát Tiên và rừng phòng hộ Nam Cát Tiên cũng như các biện pháp khắc phục những tác động tiêu cực của dự án. “Đối với dự án thủy điện, để phê duyệt ĐTM cần có các điều kiện bắt buộc như: Thu dọn lòng hồ tốt, bảo đảm dòng chảy tối thiểu để không ảnh hưởng tới hạ lưu, bảo đảm trồng rừng bù, xử lý chất thải phát sinh trong quá trình làm thủy điện, khắc phục sự cố trong quá trình vận hành nhà máy, cam kết tái định cư cho nhân dân”, ông Lê Kế Sơn nhấn mạnh. Theo Lê Xuân Đức/Quân đội Nhân dân, 12/04/2013 |
| Cùng liên quan đến các dự án thủy điện, Bộ NN-PTNT vừa báo cáo Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội về quy hoạch phát triển thủy điện theo Nghị quyết 40/2012/QH 13 của Quốc hội.Từ năm 2006 đến 2012, cả nước có 160 dự án thuộc 29 tỉnh, thành chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang xây dựng thủy điện với diện tích gần 20.000 ha. Thế nhưng, diện tích rừng thay thế hiện nay mới được 3,7%, tương đương 735 ha. Bộ NN-PTNT đã phối hợp và có ý kiến về việc phê duyệt, bổ sung quy hoạch thủy điện theo đề nghị của Bộ Công Thương. Tuy nhiên, quá trình triển khai có sự không thống nhất giữa quy hoạch thủy điện với thủy lợi, do đó chưa bảo đảm khai thác tổng hợp công trình thủy điện trên các lưu vực sông.
Việc vận hành của các nhà máy thủy điện trên thực tế còn nhiều bất cập, dẫn đến thiệt hại, rủi ro cho các hoạt động sinh sống, sản xuất của người dân vùng hạ lưu. Trong khi đó, cơ chế trong chia sẻ lợi ích giữa mục đích phát điện với các mục đích khác như chống lũ, cấp nước, tưới, bảo vệ môi trường… chưa rõ ràng đã gây ra tranh chấp giữa người dân và đơn vị vận hành công trình thủy điện, kéo dài như thời gian qua. Bộ NN-PTNT cũng cho rằng chất lượng quy hoạch tái định cư (TĐC) của các dự án thủy điện còn thấp, nhiều khu – điểm TĐC thiếu nguồn nước, thiếu đất sản xuất, thiếu quỹ đất dự phòng so với quy hoạch được duyệt. Bởi lẽ, chủ đầu tư chưa thực sự coi việc di dân, TĐC là hợp phần quan trọng như chủ trương của Nhà nước, dẫn đến công tác tổ chức lập dự án chưa được thực hiện nghiêm túc từ bước điều tra cơ bản, thẩm định đến nghiệm thu… Quy hoạch cũng chưa đề cập chính sách hỗ trợ lâu dài để khôi phục thu nhập, ổn định đời sống và sản xuất sau TĐC cho người dân. Vì thế, Bộ NN-PTNT kiến nghị đối với các dự án thủy điện chưa hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC và chưa có phương án trồng rừng thay thế thì dứt khoát chưa cho phép khởi công. Bên cạnh đó, phải có cơ chế trích một phần lợi nhuận từ việc phát điện, thuế thu nhập sản xuất điện để lập quỹ hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất và bảo vệ môi trường ở khu vực TĐC; có quy định về chính sách tham gia phòng chống lũ, phục vụ sản xuất đối với các công trình thủy điện nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước với chủ đầu tư. Theo Thu Sương/www.nld.com.vn, 12/04/2013 |
